Shumica prej nesh e kanë përjetuar: pas një stërvitjeje të lodhshme ose në temperatura të larta, trupi djersitur lëshon një erë të fortë. Kjo është normale dhe vjen si pasojë e djersës që thahet në lëkurë. Por kur mund të jetë kjo aromë e pazakontë shenjë e diçkaje më serioze? Në disa raste, një ndryshim i papritur ose i çuditshëm në erën e trupit – sidomos kur shfaqet bashkë me simptoma të tjera – mund të tregojë një problem shëndetësor. Mjekët specialistë Anita Raja dhe Naveed Asif japin disa udhëzime mbi shenjat paralajmëruese dhe këshilla se kur është momenti për t’u drejtuar tek mjeku.
Çfarë është era e trupit?
Era e trupit (e njohur edhe si aroma trupore) shkaktohet nga bakteret që ushqehen me djersën dhe e zbërthejnë atë, duke prodhuar kështu aromat karakteristike të trupit.
“Është një dukuri krejt normale fiziologjike që përjetojnë shumë njerëz,” shpjegon Dr. Anita Raja, mjeke e përgjithshme në Birmingham. Edhe Dr. Naveed Asif, mjek i përgjithshëm në London General Practice në Londër, bie dakord dhe shton se megjithëse era e trupit është normale, disa lloje aromash mund të sinjalizojnë gjendje të tjera mjekësore. Me fjalë të tjera, zakonisht nuk kemi arsye për t’u shqetësuar nga djersitja e zakonshme, por nëse vini re aroma të veçanta ose të reja tek vetja, ia vlen t’i kushtoni vëmendje.
Cilat aroma të trupit duhen marrë seriozisht?
Mjekët vërejnë se aroma e pazakontë e trupit mund të lidhet me gjendje specifike shëndetësore. Dr. Raja tregon se gjatë viteve të saj si mjeke ka hasur një sërë aromash të ndryshme nga pacientët, ku secila tregonte historinë e vet. Për shembull, një pacient me probleme në mëlçi mund të ketë një erë tepër të rëndë të trupit, ndërsa një person me infeksion në mushkëri mund të ketë një aromë të pakëndshme në frymëmarrje. Këto raste tregojnë se një aromë jonormale mund të jetë shenjë e një problemi shëndetësor. Disa prej aromave të trupit që duhen marrë seriozisht janë:
- Aromë e ëmbël ose si frut – Një erë jashtëzakonisht e ëmbël/frutash nga trupi mund të sugjerojë diabetin (veçanërisht diabetin e pakontrolluar). Kjo ndodh sepse trupi mund të jetë duke prodhuar ketone, të cilat japin erë të ëmbël në djersë apo frymëmarrje tek personat me diabet.
- Aromë e thartë e djersës – Një erë e thartë apo acidike e trupit mund të lidhet me çrregullime metabolike ose thjesht me djersitje të tepërt. Në disa raste, një disbalancë metabolike bën që djersa të ketë aromë më të fortë dhe ndryshe nga normalja.
- Aromë e fortë si peshk – Një erë e ngjashme me peshkun e ndenjur mund të shfaqet te persona me trimetilaminuri (trimethylaminuria), një gjendje e rrallë gjenetike ku trupi nuk zbërthen dot një substancë të caktuar. Kjo aromë shpesh ndihet në djersë, frymë dhe urinë. Gjithashtu, era e peshkut mund të tregojë edhe infeksion urinar ose infeksione të tjera në trup – në këto raste, zakonisht shoqërohet me simptoma të tjera si djegie gjatë urinimit ose sekrecione.
- Aromë e mykur ose e rëndë (si myk) – Një erë që i ngjan mykut ose lagështirës së ndenjur mund të jetë shenjë e një infeksioni fungal (kërpudhor) në lëkurë apo në trup. Infeksionet nga kërpudhat (p.sh. në këmbë, në zonat intime apo nën sqetulla) mund të japin këtë aromë myku. Po ashtu, aroma e mykur mund të lidhet me probleme të tjera mjekësore që kërkojnë vëmendje mjekësore.
- Aromë që i ngjan amoniakut – Një erë e mprehtë si amoniaku (si amoniak apo urinë e koncentruar) në trup mund të sinjalizojë probleme me veshkat. Kjo ndodh kur veshkat nuk po filtrojnë si duhet produktet e mbetjeve (si ureja), duke bërë që këto substanca të grumbullohen dhe t’i japin djersës një erë amoniaku. Personat me sëmundje të veshkave mund të vënë re këtë aromë tek djersa ose fryma e tyre.
Nëse vëreni ndonjë nga këto aroma të pazakonta tek vetja, është e rëndësishme të mendoni nëse ka ndryshuar diçka në shëndetin tuaj. Sigurisht, aroma e trupit ndikohet edhe nga faktorë të jashtëm si ushqimet që konsumojmë (hudhra, qepa, erëzat e forta) apo higjiena personale. Por një aromë e re e vazhdueshme, e cila nuk shpjegohet lehtë nga faktorët e zakonshëm, mund të justifikojë konsultën me një mjek.
Simptoma shoqëruese që duhen pasur parasysh
Kur aroma e pazakontë e trupit vjen bashkë me simptoma të tjera, rëndësia e saj rritet. Nëse përjetoni ndonjë nga shenjat e mëposhtme krahas ndryshimit në erën e trupit, mjekët këshillojnë të tregoni kujdes dhe të konsultoheni me profesionistët e shëndetit:
- Humbje e pashpjegueshme në peshë: Nëse po bini në peshë pa bërë ndryshime në dietë apo aktivitet fizik, kjo mund të sinjalizojë një problem metabolik apo çekuilibër hormonal. Në raste të caktuara, humbja e pashpjegueshme e peshës mund të jetë shenjë e një gjendje serioze si kanceri.
- Lodhje e vazhdueshme dhe mungesë energjie: Ndiheni të rraskapitur gjatë gjithë kohës pa ndonjë shkak të dukshëm? Lodhja kronike, veçanërisht kur nuk largohet as pas pushimit, mund të tregojë se diçka nuk shkon me shëndetin tuaj. Një trup i lodhur vazhdimisht mund të jetë duke luftuar me një infeksion të fshehur, çrregullim të gjëndrave tiroide apo probleme të tjera shëndetësore në prapaskenë.
- Ethe ose të dridhura (temperaturë): Nëse keni shpesh temperaturë të lartë, ethe apo të dridhura së bashku me erën e pazakontë të trupit, kjo sugjeron se organizmi mund të ketë një infeksion. Trupi shpesh reagon me temperaturë kur lufton infeksione bakteriale ose virale, prandaj kombinimi i etheve me ndryshimin e erës së trupit është një flamur i kuq për t’u kontrolluar.
- Skuqje, irritim ose ndryshime në lëkurë: Shfaqja e skuqjes, njollave, irritimit apo teksturës së pazakontë të lëkurës në të njëjtën kohë me një aromë të re trupore mund të tregojë një infeksion të lëkurës ose një problem dermatologjik. Për shembull, infeksionet bakteriale apo kërpudhore të lëkurës mund të shkaktojnë si erë të keqe, ashtu edhe skuqje apo kruajtje. Edhe sëmundjet autoimune që prekin lëkurën mund të japin ndryshime në aromën trupore për shkak të ndryshimeve në metabolizmin e lëkurës.
- Ndryshime në urinim ose jashtëqitje: Çdo ndryshim i pazakontë në zakonet tuaja të tualetit – si p.sh. urinim më i shpeshtë ose më i rrallë, ndryshim në ngjyrën apo erën e urinës, diarre ose kapsllëk i pazakonshëm, gjak në feçe apo urinim, etj. – duhet marrë seriozisht. Kur këto ndryshime shfaqen bashkë me erë jonormale të trupit, ato mund të tregojnë probleme me veshkat apo me sistemin tretës. Për shembull, sëmundjet e veshkave mund të shkaktojnë si erë amoniaku në trup, ashtu edhe ndryshim në sasinë apo shpeshtësinë e urinimit.
Nëse keni ndonjë nga këto simptoma shoqëruese, mos e anashkaloni. Këto janë shenja paralajmëruese që trupi juaj ju jep se mund të ketë një çështje më serioze në sfond. Kombinimi i tyre me një aromë të pazakontë trupore e bën edhe më të nevojshme kontrollin tek mjeku.
Kur është koha për të kërkuar ndihmë mjekësore?
Është e kuptueshme që ndryshimet e vogla në erën e trupit mund të mos jenë gjithmonë arsye për panik. Kur nuk keni simptoma të tjera shqetësuese, mund ta mbani nën vëzhgim gjendjen tuaj për disa ditë. Mundohuni të shihni nëse aroma e pazakontë do të zhduket vetë, ndoshta pasi të përmirësoni higjienën, të ndryshoni dietën (nëse keni ngrënë diçka me erë të fortë) apo pasi të kalojë stresi i përkohshëm.
Por nëse era e pazakontë vazhdon ose intensifikohet, ose nëse shoqërohet me shenjat paralajmëruese të përmendura më sipër, atëherë duhet të konsultoheni me një mjek. Dr. Naveed Asif thotë se në këto raste, këshilla e profesionistit është zgjidhja më e mirë, sepse një ndryshim i vazhdueshëm në erën e trupit mund të kërkojë analiza apo trajtim të posaçëm. Mos harroni: më mirë një kontroll për siguri, se sa ta neglizhoni një simptomë që mund të jetë e rëndësishme. Mjeku juaj i familjes mund t’ju pyesë për detaje shtesë, t’ju ekzaminojë dhe të vendosë nëse duhen bërë analiza për të gjetur shkakun.
Çfarë testesh mund të kërkohen?
Në rast se mjeku dyshon se pas ndryshimit të erës së trupit fshihet një gjendje shëndetësore, ai/ajo mund të rekomandojë kryerjen e disa analizave dhe testeve. Këto teste do të varen nga simptomat shoqëruese dhe ajo që mjeku dyshon si shkak, por mund të përfshijnë:
- Analiza të gjakut: Ky është shpesh hapi i parë. Analizat e gjakut mund të kontrollojnë nivelin e sheqerit (për të zbuluar diabetin), të vlerësojnë funksionin e veshkave dhe shëndetin e mëlçisë, si dhe të zbulojnë ndonjë çrregullim metabolik. Për shembull, niveli i lartë i sheqerit ose pranisë së ketoneve në gjak do të sinjalizonte diabetin, ndërsa nivelet anormale të produkteve të mbetjeve mund të tregojnë probleme me veshkat ose mëlçinë.
- Analiza të urinës: Një analizë urine mund të ndihmojë në identifikimin e infeksioneve urinare apo problemeve me veshkat. Prania e baktereve, qelizave të gjakut apo proteinave në urinë mund të tregojë infeksion ose funksionim të dobët të veshkave. Gjithashtu, analiza e urinës mund të zbulojë shenja të trimetilaminurisë ose çrregullimeve të tjera metabolike që ndikojnë në aromën e trupit.
- Biopsi ose analiza e lëkurës: Nëse dyshohet se aroma lidhet me një problem në lëkurë, mjeku mund të marrë një kampion të vogël të lëkurës (biopsi apo strisho) për analizë laboratorike. Ky test mund të zbulojë nëse ka infeksion (p.sh. kërpudhor) në lëkurë, apo edhe qeliza kanceroze. Gjithashtu, biopsia mund të ndihmojë në diagnostikimin e një sëmundjeje autoimune – gjendje në të cilat sistemi imunitar i trupit sulmon gabimisht vetveten, gjë që mund të shfaqet edhe me ndryshime në lëkurë. Pra, nëse mjeku dyshon për psoriazë, ekzemë të rëndë apo ndonjë gjendje tjetër autoimune që mund të ndikojë në erën e trupit, një biopsi lëkure mund të jetë e nevojshme.
- Vlerësimi i dietës: Nganjëherë, shkaku i erës së trupit mund të jetë aq i thjeshtë sa ajo çfarë hani. Mjeku mund t’ju pyesë për dietën tuaj ditore. Shqyrtimi i dietës mund të zbulojë nëse ushqime të caktuara po kontribuojnë në aromën e pazakontë. Për shembull, ushqimet me erë të fortë (si hudhra, qepët, erëzat) ose një dietë shumë proteinike (që mund të rrisë prodhimin e ure-së) mund të ndikojnë në aromën e trupit. Duke eliminuar ose ndryshuar këto ushqime, aroma e trupit mund të kthehet në normalitet./ Shëndeti.com.al / Burimi: Independent
