Hervin Çuli, drejtori i Teatrit Kombëtar i është drejtuar me
një letër publike të pazakontë kryeministrit Rama duke iu referuar edhe
thirrjes hit të këtij të fundit, siç ishte ajo në telefon për larjen e duarve.
Në letrën e tij, Çuli thotë se vetëm larja e duarve nuk na
shpëton nga koronavirusi, pasi shqiptarët kanë nevojë për “larjen e shpirtit”
dhe kjo sipas tij bëhet përmes artit, i cili kërkon fonde dhe mbështetje.
Këtë mbështetje, ai ia kërkon publikisht Ramës duke theksuar
se kanë disa projekte gati, por se bllokimi i çdo gjejë tani gjatë krizës së
koronavirusit i ka shkaktuar mjaft probleme.
Madje, Çuli shprehet se aktorët po përballen me probleme të
theksuara për bërjen e provave për veprat skenike, të cilat po i përgatisin
pikërisht për të “ushqyer” me art shqiptarët gjatë këtyre ditëve të vështira.
Ndër të tjerë, Çuli shkruan:
Ne shfaqjen (programin on-line) do ta bëjmë sidoqoftë, por
do jetë shumë dëshpëruese që cilësia të vihet në dyshim sepse nuk kemi asnjë
mbështetje për produksione të tilla. Teatri Kombëtar, ndryshe nga çdo teatër
serioz në Europë, nuk ka asnjë mundësi teknike për të lehtësuar produksionin.
Ne na mungojnë studiot e post-produksionit që merren me
montimin me cilësi të lartë artistike të imazhit, muzikës, titrimit, e të tjera
e të tjera.
Artistët edhe internetin e kanë të dobët, e nuk kanë mundësi
të paguajnë operatorët për një internet më të fuqishëm që do na siguronte
provat në grup.
Dhe ndoshta muajin tjetër nuk do kenë para të paguajnë as
atë që kanë. Për momentin, me një sforco të madhe që na harxhon një kohe të
gjatë të perpunimit të produktit artistik, po e përballojmë vetë, apo me
ndihmën e miqve të teatrit.
Letra e plotë
I nderuar z. Kryeministër! Jam mbyllur në shtëpi si gjithë
të tjerët. Dëgjoj çdo këshillë mjeku, ndonjëherë edhe të shumë tipave që bëjnë
mjekun.
Ju dëgjoj çdo ditë JU, Z. Kryeministër, dëgjoj Ministren e
Shëndetësisë, e para se të fle dëgjoj doktor Piperon e madh, që me thënë të
drejtën këto kohë më është bërë më i dashur se babai.
Rri në shtëpi dhe vuaj peshën e pafuqisë përballë kësaj të
keqeje.
E di tashmë që duhen larë duart edhe pse s’kam prekur gjë
tjetër veç pultit, që duhet mbajtur distanca edhe kur jam vetëm në shtëpi, që
nuk duhet dal pa arsye bindëse jashtë, di madje që do ishte mirë të mos i
dëgjoja më shumë seç duhet mediat. Jam i sigurtë që këto nuk të lënë të
sëmuresh nga virusi, por di edhe që nuk mjaftojnë për të qenë i shëndetshëm.
Por, Z. Kryeministër, një popull në karantinë është diçka e
paparë. Një popull i burgosur brenda frikës së sëmundjes që e ka rrethuar,
është i sëmurë sidoqoftë.
Të dëgjoj dhe të kuptoj që shërimi i trupit do të vijë nga
mjekët. Që ai i ekonomisë do të vijë nga qeveria, biznesi dhe puna, bankat,
tregjet.
Të gjitha janë sakatuar nga ky virus i mallkuar, por të
gjitha do ta kenë patjetër kurën e tyre.
Por, Z. Kryeministër, asnjë sakatim nuk ngjason me thyerjen
e shpirtit. Mjeku i vetëm i shpirtit është arti dhe kultura.
Me këtë yshtje në vete kam nxitur koleget e mi artistë që të
kapërcejmë rolin e tellalit sado të dashur dixhital, të kapërcejmë detyrën e
nderuar qytetare për tu bërë thirrje njerëzve që të rrinë në shtëpi.
Ne, Z. Kryeministër, duhet të japim maksimumin në këtë
situatë. Ne duhet jo thjeshtë të pushtojmë hapësirën publike me thirrje
edukative, por të rigjejmë forma të reja artistike për të ushqyer dhe edukuar
shpirtrat e ndrydhur në ngujim.
Me aktorët e Teatrit Kombëtar kemi disa ditë që punojmë deri
natën vonë. Po punojmë për të ofruar krijimtarinë tonë virtualisht.
“The shoë must go on” do të jetë një spektakël 25-30 minuta
nga e enjtja në të djelë në rrjetet sociale. Si fillim, në Prillin e Leximit me
poezi, tregime, novela, intervista.
Kemi ditë që punojmë. Shoh me admirim dhe me shumë emocion
gadishmërinë e kolegeve që në mungesë të skenës po përshtatin kuzhinën,
korridorin, dhomën e gjumit, ndonjëherë edhe ballkonin si ambiente pune dhe
prodhimi artistik.
E gjitha nga dashuria për artin dhe sidomos nga dashuria për
njerëzit. E gjitha është zell, është pasion, është mision.
Por, vetëm kjo nuk mjafton. Nuk mjafton, Z. Kryeministër, sepse
artistët veç telefonit dhe karikuesit (ndonjëri edhe laptop) nuk kanë asnjë
mjet tjetër.
Ne shfaqjen (programin on-line) do ta bëjmë sidoqoftë, por
do jetë shumë dëshpëruese që cilësia të vihet në dyshim sepse nuk kemi asnjë
mbështetje për produksione të tilla. Teatri Kombëtar, ndryshe nga çdo teatër
serioz në Europë, nuk ka asnjë mundësi teknike për të lehtësuar produksionin.
Ne na mungojnë studiot e post-produksionit që merren me
montimin me cilësi të lartë artistike të imazhit, muzikës, titrimit, e të tjera
e të tjera.
Artistët edhe internetin e kanë të dobët, e nuk kanë mundësi
të paguajnë operatorët për një internet më të fuqishëm që do na siguronte
provat në grup.
Dhe ndoshta muajin tjetër nuk do kenë para të paguajnë as
atë që kanë. Për momentin, me një sforco të madhe që na harxhon një kohe të
gjatë të perpunimit të produktit artistik, po e përballojmë vetë, apo me
ndihmën e miqve të teatrit.
Por, Z. Kryeministër, mendoj që edhe qeveria i ka mundësitë
të mbështesë këtë iniciativë të Teatrit Kombëtar, të mbështesë edhe
institucionet e tjera publike të artit në iniciativa të ngjashme. Nuk behët
fjalë thjeshtë për zhbllokimin e disa fondeve, bëhet fjalë për vullnet, për
vizion.
Qytetarët e ngujuar në shtëpi, do të mund të gjejnë programe
edukative në lartësinë e krijimtarisë artistike të institucioneve tona, e do
mund të shkëputeshin nga banaliteti i produkteve vulgare që shoqërojnë rëndom
rrjetet sociale këto kohë.
Z. Kryeministër, ne punën tonë gjithsesi do ta bëjmë edhe me
ato mundësi që kemi. Por do mund të bëhej më shumë nëse do mbështesni
konkretisht këtë iniciativë të artistëve të TK.
Ka shumë kapacitete krijuese që “dremisin” në karantinë.
Vetë qeveria duhet t’u kërkontë të prodhonin, ndaj mbështetja kur artistët e
marrin vetë iniciativën është më e pakta. Si ne, mund te ndihmohet dhe opera,
orkestra e RTSH-së, Cirku, Teatri i Fëmijëve për të krijuar një linjë cilësore
të prodhimit artistik on-line.
Të gjithë modestisht janë përpjekur t’i bëjnë, por do t’i
bënin më mirë nëse do kishin mbështetjen tuaj. Ndaj mendoj, jo thjeshtë për t’i
dhënë një dorë artistëve, por si një nevojë për spektatorin tonë, duhet një
program mbështetjeje konkret.
Një program që të nxjerrë nga dremitja çdo institucion të
kulturës. Dhe nuk bëhet fjalë për shumë salltanete.
Na zhbllokoni disa fonde nga zërat e projekteve artistike.
Bllokimi total i veprimeve financiare po na merr frymën. Nuk
po them për prokurimet, por për disa zëra artistike, që të kemi mundësi të
kontraktojmë disa profesionistë që nuk i kemi në institucionet tona të na
ndihmojnë në kohë dhe cilësi në këtë udhëtim ndryshe.
Na ndihmoni me internet të fortë për aktorët e teatrit, që
të kemi mundësi të lidhemi më mirë dhe të punojmë më shumë. Ndoshta tingëllon
si luks i madh kjo thirrje e hapur per JU. Por unë kështu jam.
Duke qenë krenar për ata mjekët që shkuan në Itali, kam
dëshirën, së bashku me stafin e TK, të jemi sa më të vlefshëm, e nuk kemi pse
të mos shpresojmë…
Z. Kryeministër, shkurt fjala, nga ju kërkoj një paketë
mbështetje kulturore, se për mua, nuk mjafton që laj duart.
Me respekt,
Hervin Çuli,
Drejtor i Teatrit Kombëtar
/aktoretshqiptare.info
