“Për momentin, kemi marrë kërkesa nga Gjermania, Greqia dhe Letonia. I kemi trefishuar numrat në 24 orët e fundit dhe jam mjaft i bindur se në 24 orët e ardhshme do të ketë shumë zhvillime”, u tha gazetarëve në konferencën e përditshme të mesditës zëdhënësi i Komisionit për ekonominë, Balazs Ujvari.
Komisioni Evropian kishte nisur propozimin për t’u lejuar 27 shteteve anëtare të rrisnin shpenzimet e mbrojtjes deri në 1.5 përqind të PBB-së çdo vit për katër vjet rresht, duke e ndarë atë nga llogaritja automatike e raportit deficit/PBB.
Pakti i ri i Stabilitetit dhe Rritjes
Siç dihet, Pakti i ri i Stabilitetit dhe Rritjes, i reformuar dhe i riaktivizuar pas pauzës së lidhur me pandeminë, parashikon, ndër të tjera, aktivizimin automatik të procedurave disiplinore kundër atyre vendeve që tejkalojnë 3% në raportin deficit/PBB, me disa përjashtime, njëra prej të cilave është pikërisht ajo e prezantuar nga plani ReArm Europe.
Sipas ekzekutivit të Brukselit, aktivizimi i klauzolës mbrojtëse nga të gjitha shtetet anëtare në maksimumin e lejuar (1.5% çdo vit për 4 vjet rresht), mund të rrisë shpenzimet e mbrojtjes në të gjithë BE-në deri në 650 miliardë euro.
Berlini dhe klauzola mbrojtëse
Të hënën, Ministri gjerman i Financave në largim, Jörg Kukies, bëri thirrje për aktivizimin e “klauzolës mbrojtëse kombëtare” të BE-së.
Vendimi i Gjermanisë për të aktivizuar klauzolën vjen pasi kancelari në detyrë Friedrich Merz njoftoi një paketë mbrojtjeje dhe infrastrukture prej 1 trilion eurosh në fillim të këtij viti, duke kapërcyer dekada të konservatorizmit fiskal në ekonominë më të madhe të BE-së.
“Ne e shohim propozimin e Komisionit për të aktivizuar në një mënyrë të koordinuar klauzolën mbrojtëse kombëtare të Paktit të Stabilitetit dhe Rritjes si një masë të rëndësishme plotësuese për të lejuar një rritje të shpenzimeve kombëtare të mbrojtjes, duke ruajtur njëkohësisht qëndrueshmërinë fiskale”, thuhet në një letër, të raportuar për herë të parë nga Reuters.
Të martën në mëngjes, Greqia, nëpërmjet Ministrit të Ekonomisë dhe Financave, Kyriakos Pierrakakis, njoftoi gjithashtu se po ia dërgonte kërkesën Brukselit, duke theksuar se kjo do të krijonte hapësirën fiskale për të mbuluar shpenzimet e mbrojtjes në vitet e ardhshme.
“Rritja e planifikuar nga viti 2025 deri në vitin 2026 arrin në rreth gjysmë miliardi euro, një shifër që është planifikuar dhe do të zbatohet edhe për vitet në vijim. Si qeveri, ne kemi paraqitur një program shumë specifik të shpenzimeve për mbrojtjen”, tha ministri, sipas agjencisë greke të lajmeve Ana-Mpa.
Vende të tjera e shqyrtojnë propozimin
Së bashku me Poloninë dhe Estoninë, Letonia dhe Greqia janë ndër të paktat anëtarë të BE-së dhe NATO-s që shpenzojnë më shumë se 3% të PBB-së së tyre për mbrojtje. Gjermania, pavarësisht se ka nisur një program masiv për të rinisur sektorin e saj ushtarak, që e bëri atë shpenzuesin më të madh të BE-së në vitin 2024, ndan pak më shumë se 2% të PBB-së së saj për mbrojtje, sipas të dhënave të publikuara të enjten e kaluar nga Aleanca Atlantike.
Tetë vende, përfshirë Francën, Italinë dhe Poloninë, janë aktualisht nën një “procedurë të deficitit të tepërt” për shkelje të limitit fiskal prej 3% të vendosur nga Pakti i Stabilitetit dhe Rritjes.
Vendet që po e shqyrtojnë propozimin, por që ende nuk i kanë dërguar një kërkesë të qartë Brukselit, përfshijnë Portugalinë dhe Poloninë, ndërsa Belgjika dhe Bullgaria nuk e kanë përjashtuar aplikimin për skemën, sipas zyrtarëve qeveritarë.
Për momentin, Italia, sipas burimeve nga Ministria e Financave të cituara nga agjenci të ndryshme shtypi, nuk ka ndërmend të kërkojë aktivizimin e Klauzolës së Mbrojtjes, të paktën deri në Asamblenë e Përgjithshme të NATO-s në qershor.
