AGI – Më mirë të jesh i përgatitur. Kjo duket të jetë arsyeja që i shtyu 9 milionë banorët zviceranë të interesoheshin dhe të ndërtonin bunkerë në kopshtet e tyre. Një pikë kthese erdhi, siç raporton The Guardian, menjëherë pas pushtimit rus të Ukrainës, në shkurt të vitit 2022. Përballë kërcënimit bërthamor, njerëzit filluan të pyesnin veten “ku mund të shkoj?”.
Për magjepsjen, habinë dhe zilinë e fqinjëve të saj evropianë, Zvicra ka më shumë bunkerë për frymë se kudo tjetër në botë, të mjaftueshëm për të siguruar strehim për çdo banor në një krizë. Bunkeri Sonnenberg në Lucernë tani është kryesisht një muze. I ndërtuar fillimisht në vitin 1971 për të strehuar deri në 20,000 njerëz, ai mbeti një nga strehimoret më të mëdha bërthamore në botë deri në vitin 2002, kur kapaciteti i tij u reduktua në 2,000 për të përmirësuar efikasitetin dhe për të ulur kostot.
Përballë paqëndrueshmërisë gjeopolitike në rritje, një politike të jashtme më agresive nga administrata Trump, vendet evropiane në të gjithë kontinentin po riinvestojnë në mbrojtje. Por mbrojtja civile – masat jo-ushtarake për mbrojtjen civile, duke përfshirë ndërtimin e strehimoreve bërthamore dhe ajrore – është shfaqur gjithashtu si një përparësi e re.
Nxitësi i këtij ndryshimi është perceptimi se njerëzit ndihen më pak të sigurt se më parë. Para vitit 2022, “strehëzat shiheshin nga një pjesë e madhe e popullsisë dhe madje edhe nga disa politikanë si të padobishme”, tha Daniel Jordi, drejtor federal i mbrojtjes civile dhe trajnimit.
Çfarë thotë ligji në Zvicër
Një ligj i miratuar më shumë se 60 vjet më parë kërkon që çdo banor të ketë strehim në rast të një sulmi. Çdo ndërtesë e re banimi duhet të përfshijë një bunker në vend, ose zhvilluesit duhet të sigurojnë fonde për një bunker publik aty pranë, të operuar nga shteti. Si rezultat, Zvicra është shtëpia e 370,000 bunkerëve të projektuar për të mbrojtur civilët nën tokë për disa orë deri në dy javë. Sistemet e ventilimit zgjasin rreth 40 vjet dhe neutralizojnë efektet e rrezatimit, pasojave bërthamore dhe armëve kimike dhe biologjike.
Sa kushton të kesh një bunker?
Kostoja e ndërtimit dhe mirëmbajtjes për person, e cila mbulohet kryesisht nga zhvilluesit dhe pronarët e pronave, është e krahasueshme me primet vjetore të sigurimit shëndetësor zviceran. Historikisht, çmimi për hapësirë ka qenë rreth 1,400 franga zvicerane për bunkerët me kapacitet nga 50 deri në 200, ose rreth 3,000 franga zvicerane për bunkerët më të vegjël. Në kohë paqeje, shumica e zviceranëve i përdorin ato si bodrume, dhoma magazinimi ose sauna. Në vitet 1990, ndërsa tensionet e Luftës së Ftohtë u lehtësuan, bunkerët madje pritën prova për paintball dhe bandë marshimi, ose shërbyen si qendra komunitare.
Së bashku me Finlandën, Zvicra është gjithashtu një eksportuese e madhe e projektimit dhe njohurive për bunkerë, duke ofruar skica, materiale ndërtimi dhe ekspertizë tjetër që mund t’i ekspozojë kompanitë ndaj kritikave gjeopolitike. Në vitin 2003, në fillim të luftës në Irak, kompania zvicerane e ventilimit Zellweger Luwa u kritikua për marrjen e Sadam Huseinit si klient në vitet 1980.
Në Norvegji dhe Gjermani
Në janar, Norvegjia rifuti një mandat të epokës së Luftës së Ftohtë për të ndërtuar strehimore kundër bombave në të gjitha ndërtesat e reja të banimit, një kërkesë që Zvicra e ka ruajtur vazhdimisht që nga viti 1963. Në Gjermani, e cila kohët e fundit miratoi një ligj të ri për të financuar miliarda në shpenzime të reja ushtarake, pyetja se si dhe nëse duhet të ndërtohen bunkerë civilë është përsëri objekt i një debati aktiv publik. I frymëzuar pjesërisht nga përpjekjet në Gjermani dhe Norvegji, Bashkimi Evropian lëshoi deklarata zyrtare në mars të këtij viti duke i nxitur banorët të mbajnë gjithmonë në dispozicion një rezervë emergjence me furnizime 72-orëshe. Ekspozimi ndaj luftës dhe fatkeqësive të shkaktuara nga njeriu është më i madh se në çdo kohë që nga fundi i Luftës së Ftohtë.
