Stephen Hawking, i cili u nda nga jeta më 14 mars 2018, ishte një nga shkencëtarët më të famshëm në botë, i njohur për zbulimet e tij në fushën e fizikës dhe të universit.
Pavarësisht se vuante nga një sëmundje degjenerative që e goditi që në moshë të re dhe e detyroi të jetonte në karrocë me rrota dhe të komunikonte përmes një sintetizuesi zanor, Hawking kaloi pjesën më të madhe të karrierës së tij duke u përpjekur të bashkonte teorinë e relativitetit të përgjithshëm me mekanikën kuantike, për të arritur tek e ashtuquajtura “teori e gjithçkaje”. Pra, një ligj i vetëm që shpjegon të gjitha fenomenet në univers.
Stephen Hawking dhe sfidat e mëdha të fizikës
Hawking punoi kryesisht mbi dy tema të mëdha: vrimat e zeza dhe origjina e universit, duke arritur rezultate themelore për fizikën teorike.
Vrimat e zeza dhe rrezatimi i Hawking-ut
Vrimat e zeza janë zona të hapësirës ku graviteti është aq i fortë sa asgjë nuk mund të shpëtojë, as drita. Hawking zbuloi se, në të vërtetë, vrimat e zeza lëshojnë një formë energjie, të quajtur rrezatimi i Hawking-ut. Kjo do të thotë se, me kalimin e kohës, ato mund të zvogëlohen dhe të zhduken. Ky zbulim bashkoi relativitetin e përgjithshëm me teorinë kuantike — një hap i rëndësishëm drejt teorisë së gjithçkaje.
Origjina e universi
Hawking tregoi se ligjet e fizikës që rregullojnë universin janë të njëjtat si ato për vrimat e zeza. Ai zhvilloi, së bashku me Roger Penrose, teorema që lidhin relativitetin e përgjithshëm me singularitetin e Big Bang-ut. Pra, universi ka pasur një fillim të përcaktuar qartë, sipas ligjeve të fizikës.
Stephen Hawking dhe Teoria e Gjithçkaje
“Teoria e gjithçkaje”, siç u përmend më parë, është një nga ëndrrat më të mëdha të fizikës: të gjendet ai ligj themelor që mund të shpjegojë çdo fenomen ekzistues.
Aktualisht, pavarësisht kërkimeve të Hawking-ut, teoria e gjithçkaje mbetet ende një iluzion. Ekzistojnë dy teori që përshkruajnë funksionimin e universit:
-
Relativiteti i përgjithshëm, i zhvilluar nga Albert Einstein, që shpjegon gravitetin dhe fenomenet në shkallë kozmike, si vrimat e zeza dhe zgjerimi i universit.
-
Mekanika kuantike, që përshkruan sjelljen e grimcave subatomike dhe forcave themelore (me përjashtim të gravitetit) me një saktësi të jashtëzakonshme.
Megjithatë, këto dy teori nuk përputhen me njëra-tjetrën. Një teori e gjithçkaje do të duhej t’i kombinonte në një model matematikor të vetëm e të qëndrueshëm. Shumë shkencëtarë kanë përpjekur ta bëjnë këtë, për shembull përmes teorisë së fijes, sipas së cilës të gjitha grimcat themelore janë në fakt fijet mikroskopike që vibrojnë në një hapësirë me më shumë dimensione.
Pse Stephen Hawking ishte kaq i rëndësishëm?
Stephen Hawking e bëri shkencën të qasshme për publikun e gjerë me libra si Nga Big Bang-u te vrimat e zeza dhe Një histori e shkurtër e kohës, që shpjegojnë koncepte të vështira në mënyrë të qartë.
Ai gjithashtu tregoi një sens të jashtëzakonshëm humori, duke u shfaqur në seriale të njohura si The Big Bang Theory.
Dhe mbi të gjitha, ai tregoi se kufizimet fizike nuk të pengojnë të bësh zbulime të mëdha.
“Shikoni yjet në vend që të shikoni këmbët tuaja. Përpiquni të kuptoni atë që shihni dhe pyesni veten për ekzistencën e universit. Jini kureshtarë. Sado e vështirë të jetë jeta, gjithmonë ka diçka që mund të bëni dhe në të cilën mund të keni sukses. Ajo që ka rëndësi është të mos dorëzoheni.”
— Stephen Hawking
