Gjatë natës mes 28 dhe 29 majit, një episod i motit hapësinor i ka befasuar shkencëtarët: Toka është goditur nga një stuhi gjeomagnetike e nivelit G3, shumë më intensive sesa ishte parashikuar.
Sipas asaj që raporton SpaceWeather.com, vlerësimet fillestare të NOAA-s – agjencia amerikane për atmosferën dhe oqeanet – parashikonin vetëm një stuhi diellore të shkallës G1, pra një ngjarje e lehtë e shkaktuar nga një rrjedhë ere diellore. Megjithatë, situata rezultoi të ishte shumë më dinamike: stuhia arriti nivele shumë më të larta, duke shkaktuar një rritje të shpejtë të aktivitetit magnetik të Tokës. Aktualisht, stuhia është kthyer në një intensitet G1, por gjurmët e ngjarjes G3 janë ende të dukshme nëpërmjet instrumenteve të matjes.
Auroret dhe aktiviteti gjeomagnetik: çfarë ndodhi?
Indeksi Kp, i cili mat intensitetin e stuhive gjeomagnetike në një shkallë nga 1 deri në 9, arriti vlerën 7 në kulmin e saj, rreth orës 04:16 sipas kohës italiane (02:16 UTC). Në këto nivele, mund të shihen aurore polare edhe në gjerësi gjeografike më të ulëta se zakonisht. Në Itali, për të parë një aurore nevojitet një indeks Kp të paktën 7 gjatë natës. Megjithatë, nuk përjashtohet mundësia që të jenë parë për një kohë të shkurtër harkime të kuqe aurorale (SAR), fenomene që lidhen me shpërndarjen e energjisë në atmosferën e sipërme të Tokës. Stuhia u zbut brenda disa orësh, duke kaluar në një fazë G1 rreth orës 06:50 (kohë italiane).
Çfarë e shkaktoi ngjarjen?
Nuk ishte një shpërthim diellor apo një lëshim masiv koronali (CME) që shkaktoi këtë stuhi diellore, siç ndodh zakonisht në rastet më ekstreme, por një e ashtuquajtur zonë ndërveprimi bashkë-rrotulluese (CIR). Këto janë zona në hapësirë ku përplasen rrjedhat e erës diellore të ngadalta dhe të shpejta, duke krijuar tronditje dhe shtypje të plazmës. Siç shpjegon astrofizikani Tony Phillips, CIR-të mund të veprojnë në mënyrë të ngjashme me një CME, duke shkaktuar stuhi të fuqishme gjeomagnetike dhe aurore, edhe pa një shpërthim të drejtpërdrejtë diellor. Fakulteti i Fizikës në Universitetin e Sidneit sqaron se këto fenomene lindin nga ndryshimet në shpejtësinë e grimcave të ngarkuara: pjesa e pasme e rrjedhës së ngadaltë komprimohet, ndërsa ajo e përparme e rrjedhës së shpejtë rrallohet, duke krijuar turbullira dhe një erë diellore më energjike se sa ishte parashikuar.
Pasojat e mundshme në Tokë
Edhe pse nuk bëhet fjalë për një ngjarje ekstreme (e klasifikuar si G4 ose G5), një stuhi gjeomagnetike G3 nuk është aspak e parëndësishme. Sipas NOAA-s, fenomene të këtij niveli mund të:
-
Shkaktojnë ndërprerje në sistemet e furnizimit me energji elektrike dhe të dëmtojnë transformatorët me tension të lartë
-
Ndikojnë në funksionimin e satelitëve, duke rritur rrezikun e daljes së tyre nga orbita (ka ndodhur më parë me disa satelitë Starlink)
-
Provokojnë humbje të sinjalit radio HF dhe ndërhyrje në sistemet e navigimit satelitor (GPS)
Dielli nën vëzhgim: sytë nga njollat diellore të reja
Observatorët diellorë në mbarë botën po monitorojnë dy zona aktive në sipërfaqen e Diellit: njollat diellore AR 4099 dhe AR 4100, të cilat ndodhen aktualisht në pozicion qendror përballë Tokës. Këto zona mund të shkaktojnë shpërthime diellore të klasës së mesme apo të lartë, me efekte të mundshme në motin hapësinor gjatë ditëve në vijim.
