Mbingarkesa emocionale, e njohur edhe si mbingarkesa afektive ose hiperstimulimi emocional, ndodh kur një person ekspozohet ndaj një niveli të tepruar ose të zgjatur të stimujve psikoafektiv, të cilët tejkalojnë aftësinë e tij ose të saj për të përpunuar dhe menaxhuar emocionet.
Emocionet e përfshira në mbingarkesën emocionale mund të përfshijnë ankthin, frikën, trishtimin, zemërimin, zhgënjimin, ngazëllimin, apo edhe ndjenja të përziera (për shembull, disa njerëz mund të ndihen të emocionuar dhe të mërzitur në të njëjtën kohë). Stimulimi i tepërt emocional nuk është diçka që duhet marrë lehtë pasi mund të ketë ndikime serioze në shëndetin fizik dhe mund të vështirësojë kryerjen e aktiviteteve normale të përditshme. Në fakt, personi “i mbingarkuar” do të duhet të përballet me një ndjenjë shtypjeje, një lloj mbingarkimi emocional që së shpejti do ta bëjë të ndihet i rraskapitur ose apatik. Kjo gjendje, siç u përmend, gjithashtu mund të shkaktojë simptoma fizike, më të zakonshmet janë:
- dhimbje koke,
- çrregullime të gjumit,
- ënjtje abdominale,
- hiperhidroza,
- çrregullime gastrointestinale (tretje e ngadaltë, urth, sindromi i zorrës së irrituar).
Mbingarkesa emocionale mund të shkaktohet nga një sërë ngjarjesh ose faktorësh stresues. Ndër shkaqet më të shpeshta:
1) Stresi akut
Aksidentet, humbjet, ndarjet dhe divorcet, lëvizjet, tradhtitë, humbja e vendeve të punës dhe kolapset financiare janë faktorët më të përhapur të stresit akut.
2) Stresi kronik
Më i heshtur dhe i nënvlerësuar se stresi akut është forma kronike e tij. Në mënyrë tipike, ne i shpërfillim kushtet që shkaktojnë stres kronik, sepse ato janë pjesë e jetës sonë të përditshme dhe, për rrjedhojë, jemi “mësuar” t’i durojmë ato. E vetmja pengesë është se sistemi ynë psikofizik nuk është bërë për të vuajtur! Idealisht, duhet të rrethohemi me njerëz, të gatshëm të na mirëpresin dhe të na garantojnë pranim dhe bashkëpunim maksimal. Mjerisht, jeta e shumë prej nesh nuk është aq ideale. Atëherë edhe marrëdhëniet emocionale mund të shndërrohen në faktorë stresi kronik kur partneri është shumë i dëmshëm, jomiqësor dhe kërkues. Në mënyrë të ngjashme, një mjedis pune kërkues mund të përbëjë gjithashtu një faktor stresi kronik. Afatet ekonomike dhe përgjegjësitë familjare paraqesin presione të vazhdueshme në jetën e përditshme.
Çdo gjë që ju bën të shqetësuar, nervoz, të dëshpëruar dhe të shqetësuar… përfaqëson një barrë emocionale. Kur grumbullohen kaq shumë faktorë, ndodh mbingarkesa. Në trup, sinjalet e para të alarmit vijnë nga sistemi imunitar i cili bëhet më i brishtë.
3) Ndjeshmëria, altruizmi dhe ndjeshmëria
Njerëzit që nuk kanë pasur kurrë shansin të mësojnë të kujdesen për veten, priren t’i përjetojnë emocionet në një mënyrë shkatërruese. Kjo i ekspozon ata shumë më tepër ndaj rreziqeve, veçanërisht kur përfshihen me problemet e të tjerëve, duke marrë edhe përgjegjësi që nuk janë të tyret.
4) Çrregullimet e ankthit, çrregullimet e humorit…
Njerëzit që vuajnë nga çrregullime ankthi, depresioni ose gjendje të tjera psikopatologjike janë më të ndjeshëm ndaj hiperstimulimit emocional.
5) Përvojat e kaluara traumatike
Ata që kanë përjetuar përvoja traumatike dhe stres akut në të kaluarën mund të zhvillojnë një gjendje të rënduar emocionale. Rezultati? Ai mund të ketë reagime shumë intensive edhe me stimuj që normalisht do të ishin nënprag.
6) Ndryshimet hormonale
Luhatjet hormonale, të tilla si ato që ndodhin gjatë shtatzënisë ose në periudha të caktuara të ciklit menstrual, mund të ndikojnë në përgjigjet emocionale dhe të rrisin ndjeshmërinë ndaj mbistimulimit emocional.
7) Ekspozimi i tepërt ndaj medias
Njerëzit që e ekspozojnë veten tepër ndaj përmbajtjeve me ngarkesë emocionale përmes mediave, të tilla si lajmet tragjike ose dramat televizive, mund të jenë më të ndjeshëm ndaj mbingarkesës emocionale.
8) Marrëdhëniet jofunksionale
Qoftë me një prind apo një partner, marrëdhëniet jofunksionale përfaqësojnë një faktor rreziku si në aspektin e mbingarkesës emocionale ashtu edhe në aspektin e shëndetit fizik . Të kesh një partner të largët, pasiv, i cili nuk merr pjesë në jetën e çiftit, mund të jetë i dëmshëm dhe të bëhet një pus psiko-afektiv pa fund: ju vazhdoni të investoni dhe nuk merrni dashurinë dhe vëmendjen që shpresonit në këmbim.
10 tregues të mbingarkesës emocionale
1) Ankthi dhe nervozizmi
2) Nervozizmi dhe ndryshimet e humorit
3) Lodhje
4) Vështirësi për t’u përqendruar
5) Probleme me gjumin
6) Ndjenja e rëndesës
7) Rënie të interesit
8) Agjitacion psikomotor ose pasivitet
9) Izolimi social
10) Ndjenja e pafuqisë
