Mënyra se si ju — ose fëmija juaj — kapni objektet mund të tregojë nëse jeni me spektrin autik, sugjeron një studim i ri shkencor.
Studiuesit krijuan një test që bazohet në dallime të vogla të lëvizjeve të gishtave midis personave autikë dhe atyre jo-autikë gjatë një testi të thjeshtë fizik.
Ky test, që zgjat vetëm dy minuta, analizon lëvizjet e gishtit dhe raportohet të jetë 85% i saktë.
Si funksionon testi?
Pjesëmarrësit, si ata në spektrin autik ashtu edhe jo, u kërkua të përdornin gishtin e madh dhe tregues — me sensorë të vendosur — për të kapur blloqe me madhësi të ndryshme.
Ata më pas duhej t’i ngrinin blloqet dhe t’i vendosnin sërish në vendin fillestar, përpara se ta kthenin dorën në pozicionin e nisjes.
Studiuesit përdorën inteligjencën artificiale për të analizuar me saktësi lëvizjet e gishtave të pjesëmarrësve.
Ata zbuluan se personat jo-autikë rregullonin madhësinë e kapjes së gishtave më saktësisht në varësi të objektit që po kapnin.
Ndërsa personat me autizëm kishin lëvizje më të ngadalta dhe kapnin objektin me më pak saktësi.
Profesor Erez Freud, psikolog në Universitetin e York në Kanada dhe autor kryesor i studimit, e cilësoi rezultatet si “të jashtëzakonshme”:
“Modelet tona mund të identifikonin autizmin me rreth 85% saktësi, gjë që tregon se kjo qasje mund të ofrojë mjete më të thjeshta dhe të shkallëzueshme për diagnostikim.”
Pse është i rëndësishëm ky zbulim?
Përveç sfidave në komunikim dhe ndërveprim social, shumë persona me autizëm përjetojnë edhe vështirësi motorike, si probleme me koordinimin sy-dorë, që shpesh shfaqen që në fëmijërinë e hershme.
Autorët e studimit, i publikuar në revistën Autism Research, thonë se fokusi tek modelet e lëvizjes ofron një rrugë të re dhe të shpejtë për të identifikuar autizmin.
“Gjetjet tona kontribuojnë në një grup gjithnjë e më të madh kërkimesh që sugjerojnë se modelet e imta motorike mund të jenë sinjale të vlefshme për diagnozë — diçka që ende nuk është përdorur gjerësisht në praktikën klinike,” shprehet profesor Freud.
Të dy grupet në studim — ata me autizëm dhe ata pa — ishin të njëjtës moshë dhe inteligjencë. Studiuesit përdorën të rritur të rinj për të shmangur ndikimin e vonesave të zhvillimit, por besojnë se testi mund të përdoret edhe për fëmijë.
Diagnostikimi aktual i autizmit
Në Mbretërinë e Bashkuar, mënyra si diagnostikohet autizmi ndryshon në varësi të moshës.
- Fëmijët zakonisht vëzhgohen nga mjekët gjatë lojës dhe ndërveprimit me të tjerët.
- Të rriturit zakonisht plotësojnë një pyetësor për të vlerësuar simptomat e mundshme, për shembull:
- “A i vini re tingujt e vegjël që të tjerët nuk i vërejnë?”
- “A e keni të vështirë të lexoni emocionet në fytyrat e njerëzve?”
Mjekët mund gjithashtu të intervistojnë persona që e kanë njohur pacientin që në fëmijëri për të parë nëse ka shenja të hershme.
Sipas të dhënave të NHS, më shumë se 700,000 persona në Mbretërinë e Bashkuar (të rritur dhe fëmijë) janë diagnostikuar me autizëm.
Çfarë e shkakton autizmin?
Shkaku i saktë i autizmit ende nuk dihet, por shpesh ka lidhje gjenetike. Autizmi është një gjendje që ekziston që nga lindja, edhe pse mund të mos zbulohet deri në fëmijëri ose ndonjëherë shumë më vonë.
Shenjat tipike të autizmit përfshijnë:
- vështirësi në komunikim,
- mungesë të inteligjencës emocionale,
- ndjeshmëri ndaj situatave të caktuara,
- sjellje të përsëritura.
Autizmi ekziston në spektër — disa persona mund të jetojnë tërësisht të pavarur, ndërsa të tjerë kanë nevojë për mbështetje të vazhdueshme.
Vitet e fundit, në Mbretërinë e Bashkuar ka pasur një rritje të madhe të rasteve të autizmit. Shumë ekspertë besojnë se kjo vjen si rezultat i ndërgjegjësimit më të madh mbi këtë gjendje, veçanërisht tek vajzat dhe gratë, të cilat më parë diagnostikoheshin më rrallë.
Por disa profesionistë kanë ngritur shqetësime për mbi-diagnostikimin, për shkak të mungesës së standardeve të njëjta për testim. Një studim i vitit të kaluar tregoi se në disa qendra të NHS në Angli, 85% e të referuarve diagnostikohen me autizëm, ndërsa në zona të tjera, ky numër është vetëm 35%.
Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, 1 në 100 fëmijë në botë është në spektrin autik.
Një studim nga Universiteti i Newcastle në vitin 2021 sugjeroi se në Mbretërinë e Bashkuar shifra është më e lartë — 1 në 57 fëmijë.
Po në të njëjtin vit, ekspertët zbuluan se diagnozat e autizmit në Angli ishin rritur me një ritëm “eksponencial” prej 787% në 20 vjet. Shendeti.com.al/ Burimi: Daily Mail
