A ju pengon agorafobia të shijoni jetën? Ka mënyra për të kapërcyer frikën dhe shmangien e situatave që mund të shkaktojnë ankth ose panik dhe të rifitoni kontrollin e jetës suaj.
Çfarë është agorafobia?
Agorafobia zakonisht mendohet si një frikë nga hapësirat publike. Por, më konkretisht, është një frikë nga përjetimi i ankthit, panikut dhe shqetësimit në situata nga të cilat është e vështirë të shpëtosh. Njerëzit agorafobikë priren të qëndrojnë në zonat që ata i konsiderojnë të sigurta, siç janë shtëpitë ose lagjet e tyre. Ata shmangin situatat që i perceptojnë si të pasigurta – edhe nëse frika është irracionale – të tilla si drejtimi i makinës, ecja vetëm nëpër qytet, blerjet në dyqane ushqimore ose ndjekja e ngjarjeve publike.
Nëse jeni agorafobik, ka të ngjarë të kuptoni se si ky model shmangieje mund të ndikojë në cilësinë e jetës tuaj. Në raste të rënda, mund të keni frikë të dilni nga dera e shtëpisë suaj. Edhe në raste më të lehta, ju mund t’i përmbaheni një rutine të përditshme, duke udhëtuar për në punë ose në shkollë në të njëjtën mënyrë, për shembull, duke mos devijuar kurrë. Ose mund të mbështeteni në sjelljet e sigurisë, të tilla si ulja pranë daljes së emergjencës në transportin publik.
Kur keni agorafobi, mund të mendoni me vete: “Nuk mund t’i besoj vetes që të qëndroj i qetë atje. Do të më pushtojë paniku.” Ky “ankth parashikues” – frika e shqetësimit të mundshëm në të ardhmen – ju mban prapa. Fatkeqësisht, sa më shumë të praktikoni shmangien, aq më shumë do të dyshoni në aftësinë tuaj për të përballuar.
Pavarësisht se sa e rëndë është agorafobia juaj, ndryshimi është i mundur dhe ju mund të shijoni përsëri të gjitha mundësitë e jetës. Rruga përpara mund të përfshijë siklet, por ky siklet shpesh do të jetë një shenjë përparimi. Gjithçka fillon me të kuptuarit e frikës suaj, zhvillimin e aftësive të përballimit dhe rishqyrtimin e perceptimit tuaj për ankthin.
Marrëdhënia e Agorafobisë me çrregullimin e panikut
Çrregullimi i panikut karakterizohet nga sulme paniku të përsëritura – episode të papritura ankthi intensiv. Këto sulme vijnë me simptoma të tilla si gulçim, dhimbje gjoksi, marramendje dhe një ndjenjë shkëputjeje nga bota që ju rrethon.
Disa ekspertë besojnë se agorafobia është një nënlloj ose ndërlikim i çrregullimit të panikut. Kjo ndodh sepse, në shumë raste, njerëzit me agorafobi qëndrojnë në hapësirat e tyre të sigurta për shkak të ankthit parashikues të sulmeve të panikut.
Megjithatë, hulumtimet tregojnë se në raste të rralla agorafobia mund të shfaqet pa çrregullime paniku. Për shembull, një person mund të ketë frikë të jetë në publik dhe të përjetojë dhunë, infeksion ose poshtërim. Kjo ka bërë që Manuali Diagnostik dhe Statistikor i Çrregullimeve Mendore (DSM) të njohë çrregullimin e panikut dhe agorafobinë si kushte të veçanta.
Simptomat e agorafobisë
Rreth 1.7 për qind e popullsisë kanë agorafobi. Simptomat priren të shfaqen para moshës 35- vjeçare. Njerëzit e moshuar gjithashtu mund të zhvillojnë agorafobi, por ka më pak gjasa të shoqërohet me sulme paniku.
Për një diagnozë formale të agorafobisë, duhet të tregoni frikë dhe shmangie të të paktën dy prej situatave të mëposhtme:
- Përdorimi i transportit publik
- Të qenit në hapësira të hapura, si parking.
- Të qenit në hapësira të mbyllura, si dyqane apo kinema.
- Qëndrimi në rresht me njerëzit e tjerë ose duke qenë në një turmë.
- Të qëndruarit vetëm në shtëpi.
Frika rreth këtyre aktiviteteve mund të jetë aq e fortë saqë ju ose i shmangni ato tërësisht, ndiheni jashtëzakonisht të shqetësuar kur i bëni ato ose keni nevojë për një person tjetër të pranishëm për t’i përballuar. Frika është jashtë proporcionit me rrezikun aktual, zgjat të paktën gjashtë muaj dhe ndërhyn në jetën tuaj të përditshme.
Një profesionist i shëndetit mendor do të dëshirojë gjithashtu të përjashtojë shkaqe të tjera të mundshme për simptomat tuaja. Ata do të marrin në konsideratë nëse jeni duke luftuar me një fobi të ndryshme, për shembull, nëse abuzimi me substancat po ndikon në shëndetin tuaj mendor.
Trajtim profesional
Nëse strategjitë e vetë-ndihmëse nuk janë të mjaftueshme, bisedoni me mjekun ose profesionistin e shëndetit mendor për terapinë ose mjekimin.
Terapia konjitive e sjelljes (CBT) ka dëshmuar se është efektive për trajtimin e çrregullimeve të ankthit.
Premisa e CBT është se modelet tuaja të të menduarit ndikojnë në ndjenjat tuaja dhe nxisin sjellje jo të shëndetshme. Për shembull, perceptimi juaj se nuk mund të përballeni me një sulm paniku ju bën të shmangni largimin nga shtëpia ose lagjja juaj. Një terapist CBT mund t’ju ndihmojë të ekzaminoni se si e perceptoni botën, të ndryshoni të menduarit dhe të zhvilloni modele më të shëndetshme të sjelljes./Gazeta Shendeti
