Pas një nate në të cilën bombarduesit amerikanë B2 hodhën një duzinë superbombash “shkatërruese të bunkerëve” të afta të depërtonin thellë nëpër mal dhe me ndihmën e nëndetëseve që lëshuan rreth tridhjetë raketa, zyrtarët e Pentagonit po flasin për “dëme serioze” të pësuara nga tre vende bërthamore – Fordow, Natanz dhe Isfahan.
Por ajo që aktualisht po shkakton shqetësimin më të madh në Iran është vendndodhja e Bushehr-it, në rajonin jugperëndimor të vendit.
Media iraniane po raporton një “shpërthim masiv” në zonën ku ndodhet i vetmi termocentral bërthamor në funksion për qëllime civile. Ky është një termocentral që u nis nga gjermanët në vitet 1970, u përfundua nga rusët, dhe ku dhjetëra shkencëtarë, teknikë dhe inxhinierë rusë ende punojnë aty. Dhe nuk është rastësi që disa ditë më parë vetë Moska shprehu frikën për një nga katastrofat më të rënda bërthamore ndonjëherë.
Ndihma me gjithë zemër e Rusisë
“Nëse Bushehri do të goditej, një katastrofë e ngjashme me atë në Çernobil mund të ndodhte”, paralajmëroi Alexei Likhatsev, kreu i Rosatom, gjiganti rus i energjisë bërthamore.
Centrali Bërthamor i Bushehr-it (BNPP) ndodhet në Iranin jugor, në bregdetin e Gjirit Persik, pranë qytetit të Bushehr-it. Është centrali i parë dhe i vetëm bërthamor funksional në Iran, dhe një projekt që simbolizonte ambicien e vendit për të zhvilluar energji bërthamore civile, por gjithashtu shkaktoi tensione të shumta gjeopolitike. Partneri në ndërtim ishte korporata shtetërore ruse Rosatom.
Projekti i Centralit Bërthamor të Bushehr-it u lançua në vitet 1970 nga kompania gjermane Siemens, gjatë mbretërimit të Shah Reza Pahlavi. Pas Revolucionit të vitit 1979 dhe Luftës Iran-Irak, Siemens u tërhoq dhe vendi i ndërtimit u dëmtua. Irani më pas nënshkroi një kontratë me Rusinë në vitin 1995, e cila rifilloi ndërtimin. Pas vonesave të shumta, reaktori u lidh me rrjetin në vitin 2011, me ndihmën ruse. Rusia gjithashtu furnizon karburant bërthamor, i cili më pas kthehet në Rusi për përpunim, për të parandaluar devijimin e mundshëm për zhvillimin e armëve.
Reaktori përdor teknologjinë ruse VVER-1000, një nga variantet standarde sovjetike/ruse të PËR, raporton Express. Centrali ka sisteme ftohjeje dhe mbrojtje nga tërmetet, por janë ngritur shqetësime në lidhje me zonën sizmike aktive dhe afërsinë me Gjirin Persik. Autoritetet iraniane pretendojnë se masat e sigurisë janë në nivelin më të lartë dhe IAEA kryen rregullisht inspektime.
Fordow, Natanz, Isfahan
Sulmet më të fuqishme amerikane u drejtuan kryesisht në objektin Fordow, atë fortesë të pathyeshme të ndërtuar dhjetëra metra thellë në zemër të malit. Bombarduesit B2 hodhën ngarkesa thellësie në disa valë mbi atë që besohet të jetë qendra e programit bërthamor iranian.
Vendi në Natanz është shënjestruar nga avionët luftarakë izraelitë që nga dita e parë e kësaj lufte. Do të ishte nominalisht vendi më i madh i pasurimit të uraniumit në vend. Agjencia rregullatore e energjisë bërthamore AEIA tha se infrastruktura elektrike u shkatërrua dhe se ndërprerja mund të kishte dëmtuar edhe një centrifugë. Dje, një shi i ri raketash mbërriti nga deti, pasi nëndetëset amerikane lëshuan disa valë raketash Tomahaëk në objektet në Isfahan.
Edhe pse Bushehr-i është nën mbikëqyrjen e Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike (IAEA) dhe përdoret për qëllime paqësore, fuqitë perëndimore, veçanërisht Shtetet e Bashkuara dhe Izraeli, kanë dyshuar prej vitesh se infrastruktura bërthamore e Iranit mund të përdoret për të zhvilluar armë bërthamore. Bushehr-i nuk konsiderohet drejtpërdrejt problematik si objektet e tjera bërthamore iraniane (si Natanz ose Fordow), por është simbolik i shqetësimeve më të gjera në lidhje me ambiciet bërthamore të Teheranit. /tesheshi.com/
