Në 20-vjetorin e Guantanamos, aktivistët e të drejtave të njeriut theksojnë se burgu ushtarak amerikan përfaqëson dy dekada padrejtësi dhe se ai duhet të mbyllet.
I formuar në bazën ushtarake amerikane në Kubë në vitin 2002 gjatë administratës së Presidentit George W. Bush, burgu kishte për qëllim të priste të burgosur si pjesë e operacionit të SHBA-së, Lufta kundër Terrorit pas 11 shtatorit. Qëllimi i saj ishte t’i privonte ata nga të drejtat kushtetuese që duhet të kishin në tokën amerikane.
Në atë vendndodhje në enklavën e kontrolluar nga Amerika në ishullin e Karaibeve, “uji është me baltë” për çështjen e zbatueshmërisë së ligjit ndërkombëtar dhe rregullave të luftës për trajtimin e të burgosurve. Dhe, me kalimin e viteve, burgu ka fituar një reputacion si një vend abuzimi dhe padrejtësie jashtë shtetit ligjor.
Presidenti i SHBA Joe Biden ka premtuar mbylljen e objektit, por raportet për formimin e një salle të re sekrete gjyqi në Guantanamo kanë ndezur debate rreth asaj se sa serioze ka qenë administrata e tij për çështjen e mbylljes.
Burgu, i cili dikur strehonte afro 800 persona, tani ka 39 të burgosur dhe 13 do të zhvendosen. Shumica mbahen pa aktakuzë.
Mansoor Adayfi foli për Al Jazeera-n nga përvoja personale, duke pretenduar se Guantanamo përfaqëson “20 vjet padrejtësi, torturë, abuzim, pafuqi dhe shtypje”.
Ai kaloi më shumë se 14 vjet aty, ku thotë se i është nënshtruar torturës, poshtërimit dhe abuzimit. Kur ishte 18 vjeç, ky jemenas u kap nga forcat lokale të sigurisë në Afganistan dhe u ekstradua në CIA, duke deklaruar se ishte një rekrut i lartë i Al-Kaeda-s.
Adayfi këmbënguli në pafajësinë e tij gjatë seancës, të cilën ai e quajti “çhumanizuese” dhe u lirua në Serbi në vitin 2016, ku vazhdoi të luftonte për mbylljen e Guantanamos dhe drejtësinë për të burgosurit.
“Guantanamo është një nga shkeljet më të mëdha të të drejtave të njeriut të shekullit të 21-të”, tha Adayfi, i cili gjithashtu shkroi librin e kujtimeve “Mos na harro këtu: Humbur dhe gjetur në Guantanamo”.
“Është një fyerje e sistemit amerikan të drejtësisë. Guantanamo nuk solli drejtësi për askënd, as për viktimat e 11 shtatorit, as për amerikanët, as për të burgosurit”.
Ai pretendon se rruga drejt drejtësisë duhet të nisë me mbylljen e objektit dhe heqjen e shenjës së fshehtësisë nga abuzimet dhe procedimet ligjore që zhvillohen aty.
“Drejtësi do të thotë dëmshpërblim, njohje dhe falje”, tha ai.
Hina Shamsi, drejtoreshë e Projektit të Sigurisë Kombëtare në Unionin e Lirive Civile Amerikane (ACLU) dhe një kritike e zëshme e abuzimeve të të drejtave të njeriut që shkuan paralelisht me “luftën kundër terrorit”, e quajti Guantanamon një “dështim ligjor, moral dhe etik.”
“Është një simbol global i padrejtësisë, torturës dhe mosrespektimit të shtetit ligjor amerikan”, tha Shamsi për Al Jazeera-n, duke shtuar se Biden duhet të mbahet përgjegjës për premtimin e tij të fushatës për mbylljen e Guantanamos.
“Të burgosurit që mbahen atje pa akuza duhet të lirohen. Administrata e Bidenit s’duhet të argëtohet me komisione ushtarake antikushtetuese pas marrëveshjeve për pranimin e fajësisë që do të shpjegonin torturën e të akuzuarve nga qeveria jonë, duke siguruar një masë transparence dhe drejtësie, siç kërkohet nga familjet e viktimave të 11 shtatorit”. ajo tha.
“Nëse Biden është serioz për respektimin e të drejtave të njeriut, barazisë racore dhe drejtësisë, ai duhet të marrë masa dhe përfundimisht të mbyllë Guantanamon”.
Daphne Eviatar, drejtore e Amnesty International, tha se fakti që Guantanamo ishte hapur për 20 vjet ishte “në vetvete një trashëgimi shumë shqetësuese”.
“Derisa Shtetet e Bashkuara të jenë të gatshme të mbyllin objektin, të transferojnë të burgosurit në vende ku respektohen të drejtat e njeriut, të njohin dhe të kompensojnë të burgosurit për abuzimet që kanë ndodhur atje, trashëgimia e Guantanamos do të jetë një nga shkeljet më flagrante të të drejtave të njeriut, racizmit, islamofobisë. dhe mosndëshkimi për tortura”, tha Eviatar për Al Jazeera-n.
Yumna Rizvi, një analiste politike në Qendrën për Viktimat dhe Torturën, një grup që merret me të mbijetuarit e torturës, duke përfshirë të burgosurit e Guantanamos, thotë se trashëgimia e burgut është “e zezë dhe e përhumbur”.
“Shumë muslimanë të mbajtur pas hekurave janë ekspozuar ndaj shkeljeve të paimagjinueshme të të drejtave të njeriut nga Shtetet e Bashkuara dhe kanë pësuar dëme të pariparueshme. Guantanamo thekson hipokrizinë dhe arrogancën amerikane, të cilat qëllimisht ia kanë kthyer shpinën shtetit të së drejtës, duke krijuar një sistem ligjor të rremë të sunduar nga pandëshkueshmëria, padrejtësia dhe mosrespektimi i të drejtave të njeriut”, tha ajo.
Robert McCaw, drejtor i çështjeve qeveritare në Këshillin për Marrëdhëniet Amerikano-Islame, argumenton se burgu e vë theksin në drejtimin anti-musliman të qeverisë së SHBA-së pas 11 shtatorit.
“Guantanamo synon vetëm të pranojë muslimanët që janë mbajtur atje pa akuza, me dyshimin se mbështesin terrorizmin”, tha McCawa.
“Efekti psikologjik i një burgu të tillë, i projektuar për të mbajtur muslimanët për një kohë të pacaktuar dhe për t’u mohuar të drejtat e tyre, flet për statusin e muslimanëve në sistemin e drejtësisë amerikane dhe sa larg është e gatshme të shkojë qeveria amerikane,” shtoi McCaw.
“Për sa kohë ekziston ky burg, ai nuk është vetëm një njollë në situatën e të drejtave të njeriut të kombit tonë, por një dëshmi e trajtimit të ndryshëm që kanë të dyshuarit muslimanë në sistemin e drejtësisë amerikane”, shtoi ai.
