Analisti i njohur amerikan i është qasur sërish zhvillimeve të fundit në Ballkan, duke u ndalur te zgjedhjet malazeze.
Aty, Bugajski sheh kthesën ose jo që mund të marrë ajo që ai e quan “plani trepalësh” për rajonin, me të cilin nuk është dakort.
Ja ç’shkruan Pobjeda malazeze referuar një analize të Bugajskit:
Raundi i dytë i zgjedhjeve presidenciale të së dielës në Mal të Zi dhe zgjedhjet pasuese parlamentare do të tregojnë drejtimin që do të marrë vendi në vitet e ardhshme. Pavarësisht nga premtimet e tij, një president i dobët dhe i papërvojë i mbështetur nga nacionalistët serbë mund ta tërheqë Malin e Zi edhe më thellë në orbitën serbe dhe të përshpejtojë depërtimin e Kremlinit, shkruan Janus Bugajski, një bashkëpunëtor i lartë në Fondacionin Jamestown në Uashington.
Pas zgjedhjes së Joe Biden në nëntor 2020, u përhap gjerësisht një ndjenjë se të gjitha konfliktet e hapura në Ballkanin Perëndimor do të zgjidheshin dhe se rajoni do të merrte një udhërrëfyes më të qartë drejt anëtarësimit në BE. Në vend të kësaj, rajoni tani duket se është rrëmbyer nga forcat etno-nacionaliste që paraqiten si demokratë dhe Uashingtoni ose i është dorëzuar axhendës së tyre ose është shpërqendruar nga krizat më të ngutshme globale.
Ngjarjet gjatë vitit të kaluar sugjerojnë se mund të jetë hartuar një plan midis Uashingtonit dhe Brukselit për një zgjidhje të re rajonale. Plani i supozuar bazohet në premisën se thelbi i konfliktit është midis serbëve dhe shqiptarëve dhe se kroatët janë aktori i tretë i madh rajonal. Nëse këto mosmarrëveshje mund të zgjidhen, atëherë rajoni do të dëshmojë qartë një periudhë të zgjatur paqeje dhe stabiliteti. Thelbi i planit trepalësh është të shpërblejë Beogradin, Zagrebin dhe Tiranën me ndikim politik dhe ekonomik mbi fqinjët e tyre më të vegjël dhe kontroll më të drejtpërdrejtë mbi popullsitë e tyre të lidhura.
Prandaj, përveç dominimit të politikës në Bosnje-Hercegovinë dhe Kosovë, Beogradi, nëpërmjet aleatëve dhe përfaqësuesve të tij, do të autorizohej, me ndihmën e kishës ortodokse dhe përfaqësuesve nacionalistë serbë në parlament dhe qeveri, të vazhdonte serbizimin e Malit të Zi.
Në të njëjtën kohë, iniciativa “Ballkani i Hapur” do të zhvillohej me inkurajimin e SHBA-së dhe BE-së, për të fituar një levë më të thellë ekonomike rajonale. Plani trepalësh do të siguronte dominimin e tre fuqive rajonale dhe nën presionin ndërkombëtar do të pritej që shtetet më të vogla të pajtoheshin për të siguruar stabilitetin rajonal.
Megjithatë, me gjithë “shpresat e larta” të autorëve të saj, skema trepalëshe përmban edhe tre defekte serioze që ka gjasa të provokojnë konflikte të reja.
Së pari, malazezët, boshnjakët dhe kosovarët, identitetet e dallueshme kombëtare dhe shtetërore të të cilëve janë forcuar që nga shpërbërja e Jugosllavisë, do t’i rezistojnë çdo përpjekjeje për të kufizuar pavarësinë e tyre. Procesi i nënshtrimit të tyre ndaj çdo marrëveshjeje më të gjerë politike do të jetë i mbushur me kundërshtime dhe rezistencë që do të minojë multietnicitetin dhe zhvillimin demokratik. Në mënyrë paradoksale, përpjekjet perëndimore për të qetësuar kombet me shumicë do të jenë në kundërshtim me axhendën perëndimore për promovimin e demokracisë dhe të drejtave civile.
Së dyti, Serbia, Kroacia dhe Shqipëria do ta interpretojnë planin trepalësh, të miratuar nga Uashingtoni dhe Brukseli, si një dritë jeshile për një kapje të plotë territori. Procesi i ri i ndarjes mund të përshpejtohet sepse malazezët, boshnjakët dhe kosovarët po i rezistojnë në mënyrë aktive presionit nga fqinjët e tyre të mëdhenj. Konfliktet ndëretnike të shkaktuara nga përpjekjet për dominim politik do t’i japin Beogradit, Zagrebit dhe Tiranës justifikime për të ndërhyrë dhunshëm dhe gjoja për të mbrojtur bashkatdhetarët e tyre etnikë.
Ana e tretë negative e planit trepalësh është të mundësojë depërtim edhe më të madh perandorak rus duke kultivuar më shumë klientë të Ballkanit Perëndimor për Kremlinin. Nëpërmjet ndikimit të saj të madh në Serbi, Moska mund të minojë aleancën e NATO-s dhe do të kishte më shumë hapësirë për të minuar elitën kroate dhe shqiptare.
Në fakt, axhenda perëndimore, e krijuar për të zgjidhur në mënyrë të përhershme të gjitha mosmarrëveshjet e pazgjidhura, në praktikë do të provokonte konflikte të reja rajonale dhe do të minonte shumë nga përparimi i rajonit.
Zgjedhjet në Mal të Zi janë pra një test i madh jo vetëm për stabilitetin e vendit, por edhe për pavarësinë e çdo shteti ballkanik, transmeton Pobjeda.
