17 vjet më parë (në agim të 13 dhjetorit 2003), marinsat amerikanë zhvilluan një operacion të papritur ushtarak në të cilin u arrestua presidenti i ndjerë irakian Saddam Hussein.
Një deklaratë nga ushtria amerikane në atë kohë tha se qindra ushtarë nga Brigada I, divizioni i kalorësisë dhe forcat speciale kishin marrë pjesë në operacionin për të rrethuar dhe arrestuar Saddam Husein-in. Gjithashtu u përmend që ish-presidenti i Irakut u gjet në një vrimw nëntokësore në një fermë afër Tikritit (qendra e provincës Saldin në veri të Bagdadit) dhe se u sekuestruan armë dhe para tw gjetura në të njëjtin vend.
Sidoqoftë, një numër irakianësh vunë në dyshim deklaratën e SHBA-së, duke theksuar se Saddam-i u arrestua në një bunker të fortifikuar nëntokësor që i shërbeu atij për takime dhe komandë.
Para arrestimit
Para pushtimit të SHBA, shumë vende në pjesë të ndryshme të Irakut ishin përgatitur si seli alternative për një numër zyrtarësh të lartë, përfshirë Saddam-in, sipas gazetarit Mustafa Kamel.
Kamel tha se këto vende dikur ishin apartamente të braktisura, dhe nganjëherë ferma ose shtëpi shumë të thjeshta.
“Nuk ka dyshim se bodrumet dhe strehëzat në çfarëdo forme duhej të gjendeshin për t’u strehuar, por gjithçka që u tha në lidhje me Saddam-in që u gjet në një vend të fshehtë nëntokësor nuk është e vërtetë”, shton Kamel.
Gazetari irakian, i cili ishte kryeredaktori i gazetës zyrtare Al-Joumhouria para pushtimit amerikan në Irak, citon njerëz të afërt me Saddam-in të cilët thonë se ai kurrë nuk kaloi dy ditë rresht në të njëjtin vend dhe se ai ishte vazhdimisht në lëvizje. Vendi ku u kap ai është një fermë në zonën Ad-Dawr afër Tikritit në brigjet e lumit Tigris.
Kamel vëren se kjo vendndodhje kishte një simbolikë të veçantë për Saddamin, pasi është afër vendit ku ai kaloi lumin Tigris në 1959, duke marrë pjesë më pas në atentatin ndaj ish-kryeministrit Irakian Abdul Karim Qasim.
Hadi Jalo Marei, kreu i Qendrës për Kërkimin e Vendimeve Politike, shpjegon se një person si Saddam Hussein ishte mësuar të përballej me sfida të mëdha gjatë jetës për shumë vite. Në faza të caktuara të jetës së tij ai kaloi nëpër kushte jashtëzakonisht të vështira dhe ishte në gjendje të përballonte rrethana të jashtëzakonshme të tilla si ato me të cilat përballej para arrestimit.
Agim i kuq
Forcat amerikane kryen një operacion për të arrestuar Saddam Husein-in, të koduar “Agimi i Kuq”, pas një kërkimi për të që zgjati rreth 8 muaj, nga 9 prilli 2003, deri në 13 dhjetor të atij viti, sipas historianit irakian Tariq Harb.
Harb tha se operacioni për arrestimin e Saddam-it ishte bazuar në një informacion të marrë nga forcat ushtarake amerikane nga një ndihmës i ngushtë i Saddamit në Ad-Dawr, pas së cilës Paul Bremer, një administrator civil amerikan në Irak, njoftoi se Saddam-i ishte arrestuar.
Ai vazhdon duke thënë se Saddam-i nuk u përpoq t’u rezistonte forcave që e arrestuan atë. “Ai nuk u soll normalisht dhe nuk e dimë nëse ishte për shkak të disa ilaçeve që po merrte, apo sepse ishte në një tunel nëntokësor për një kohë të gjatë”.
Harb shton se “kur e pamë në gjykatë, ai ishte i ekuilibruar, diskutoi gjithçka dhe shprehu mendimin e tij, i cili ishte ndryshe nga situata kur u arrestua me një mjekër të gjatë dhe flokë të shpupurisur”.
Nga ana tjetër, gazetari Kamel hodhi poshtë hipotezën e një njoftimi që zbuloi Saddam-in, duke theksuar se ai u gjet pasi u dekonspirua nga kushëriri i gruas së tij (Sajid Khairallah), Mohammad Ibrahim Omar al-Muslit, një nga truprojat e tij të fundit me të cilin u pa në prill 2003 në zonën Adhamiya të Bagdadit. Amerikanët arrestuan Al-Muslit dhe ai, nën presionin e tyre, zbuloi disa informacione që me sa duket çuan në zbulimin e vendit ku mund të pritej të ishte Saddam-i, duke përfshirë vendin ku ai u kap, tha Kamel.
Gazrat kimikë
Kamel pretendon të ketë një informacion të besueshëm nga vendi i ngjarjes që forcat amerikane përdorën sasi të mëdha të gazrave kimikë, duke ndikuar negativisht edhe te pronarët e fermave fqinje.
Ai shton se nga fotot që tregojnë ish-presidentin irakian në kohën e arrestimit, mund të konkludohet qartë se ai ishte nën efektin e tyre dhe se nuk ishte aq i vetëdijshëm sa të mund të kontrollonte lëvizjet e tij. Kushdo që e njihte personalitetin e Sadam Husein-it nuk mund ta imagjinonte se kjo ishte gjendja e tij normale dhe forca e karakterit të tij u tregua qartë gjatë gjykimit dhe ekzekutimit, tha ai.
Gazetari Kamel vazhdon duke thënë se “situata në të cilën u shfaq presidenti gjatë ndalimit të tij u diskutua gjithashtu në seancat e Këshillit Administrativ Tranzitor të Irakut. Disa anëtarë të Këshillit Drejtues kanë kërkuar që Saddam Hussein t’i tregohet publikut në mënyrën më të shëmtuar gjatë arrestimit të tij, me qëllim që të njollosej reputacioni i tij para mbështetësve.
Nga ana e tij, Shejh Falah Hasan al-Neda, djali i madh i udhëheqësit të fisit Al-Bounasser nga i cili vjen Saddam-i, tregon se historitë për mënyrën e arrestimit të tij janë kontradiktore, por është e sigurt që ai ishte në shtëpinë e Qais Namik al-Douri në zonën bujqësore Ad-Dawr përgjatë lumit Tigris.
Ndërkohë, avokati jordanez Ziyad Najdawi, një nga mbrojtësit e Saddam Hussein-it, tregon se forcat amerikane, në bashkëpunim me agjentët lokalë, kapën një nga shoqëruesit e Sadamit, i cili e dinte se ku ishte presidenti. Sipas tij, nuk ishte ashtu siç thanë forcat amerikane se ai ishte fshehur në vrimën ku ishte fotografuar, por ai ishte në shtëpinë e Qais Namik al-Douri, ku ka një strehë të ndërtuar gjatë luftës me Iranin, gjë që ishte praktikë në shumë shtëpi irakiene.
Analisti politik Najm al-Qassab beson se arrestimi i Saddam-it nuk ishte një befasi, sepse ai u braktis nga të gjitha partitë dhe njerëzit e afërt të tij, madje edhe nga anëtarë të familjes dhe klanit të tij.
Al-Qassab shtoi se Saddam besonte që shërbimet e tij do t’i rezistonin forcave të SHBA-së për vite, jo vetëm me muaj. Ai nuk llogariti në arrestimin dhe largimin nga njerëzit e afërt të tij.
Studiuesi politik dhe shkrimtari Kifah Mahmoud thotë: “Nuk e prisja që ai të arrestohej në këtë mënyrë. Të gjitha parashikimet e mia ishin se ai do të drejtonte grupin e rezistencës derisa të vritej, por ne nuk dukej se ishim të vetëdijshëm për gjendjen e brendshme të vërtetë të këtij njeriu”.
Mahmoud shtoi se ai mendonte që Saddami po priste diçka, ose shpresonte për një ndryshim në qëndrimet e amerikanëve, ose disa prej bashkëpunëtorëve të tyre, por diçka e tillë nuk u vërtetua nga ngjarjet që ndodhën.
Sendet personale të Sadamit
Shejh Al-Neda citoi avokatët që mbronin Saddam-in të thoshin se forcat që sulmuan vendin e tij kishin gjetur një shumë të caktuar parash dhe armë personale të përbërë nga një pushkë Kalashnikov dhe një pistoletë 9 mm Brownink.
Avokati Najdawi gjithashtu deklaron se ditën e arrestimit, Sadami kishte vetëm pushkën, armën, rrobat, pak ushqim dhe gjëra të mjaftueshme për të jetuar.
Në këtë kontekst, Kamel konfirmon se afër Saddam-it u gjetën sende themelore personale dhe para në vlerë prej 750 mijë dollarësh, të cilat ai i shpenzoi në disa faza në mënyrë që të përgatitej për rezistencë ndaj forcave amerikane.
Në birucë
Lidhur me vendin e paraburgimit të Saddam Hussein-it, Najdawi thotë se ai u izolua në një nga pallatet presidenciale, i cili u kthye në paraburgim nga forcat amerikane.
Ai shton se amerikanët përgjithësisht e trajtuan atë në një mënyrë pozitive, “në mënyrë që të vendosnin një imazh në media se ata respektojnë të drejtat e njeriut dhe respektojnë rregullat e së drejtës ndërkombëtare humanitare”.
Avokati i Saddam-it zbulon përpjekjet e amerikanëve për t’u takuar me të në vendin ku ai u mbajt rob, përfshirë një gjeneral amerikan. Ata negociuan dhe e lanë të zgjidhte midis fatit të Napoleonit ose dikujt tjetër, mjaft që të kërkonte nga rezistenca irakiene që të ndalonte veprimet e saj.
Ai vazhdon duke thënë se hetimi u krye nga shërbimet e inteligjencës amerikane. Sidoqoftë, ai foli dhe manovroi në mënyrë që ata të merrnin vetëm atë që ai donte t’u jepte atyre.
Vendndodhja e panjohur e varrit
Varri i presidentit të ndjerë irakian është i vendosur në zonën Al-Awja afër Tikritit, ku ai u varros pasi u ekzekutua në një sallë ceremoniale, tha Al-Neda.
Ai shton se me urdhër të Ministrisë së Brendshme të asaj kohe, trupi i tij u transferua nga këto varreza në një varrezë publike, “por unë nuk e di në të vërtetë se ku u varros.”
Në të njëjtën kohë, Marei, vëren se varri ekziston, por që ekziston dhe një lloj shqetësimi midis atyre që mendojnë ta vizitojnë atë, përveç ndryshimit të gjendjes së përgjithshme të humorit, për shkak të ngjarjeve të hidhura që u kanë ndodhur irakianëve.
Mahmoud mendon se çështja e varrosjes së Sadamit nuk është më aq simbolike sa pritej, sepse ajo që përballen sot irakianët – përfshirë disa nga mbështetësit e tij – po i detyron ata të mos shqetësohen për varrin e tij ose vendin ku ndodhet.
