BESARTA BASHA/ Me dhënien e dritës jeshile nga Këshilli i Ministrave, Agjencia për Trajtimin e Pronave (ATP) hap procedurat për kthimin fizik ose kompensimin në para të pronarëve, tokat e të cilave janë zaptuar nga të tjerë ose projekte publike.
Kthimi do të bëhet fizik me tokën e pretenduar nëse është e lirë, nga fondi i tokave ose me para, shumë e cila nuk do të jetë më pak se 10 për qind e vlerës totale referuar zërit kadastral si dhe indeksimin e shumës deri në pagesën përfundimtare. Kështu, ATP iu bën thirrje të gjithë pronarëve që po e ndjekin çështjen në rrugë gjyqësore për kërkesat e pa trajtuara ose për vlerësim financiar të heqin dorë dhe të ri aplikojnë për shqyrtim dosje.
“Të gjithë ato subjekte të cilët i janë drejtuar Gjykatës së Shkallës së Parë për kërkesat e pa trajtuara për njohjen e pronës, kanë të drejtë të heqin dorë nga gjykimi i çështjes dhe të paraqesin kërkesë pranë Agjencisë së Trajtimit të Pronave për shqyrtimin e dosjes së tyre. Subjektet që i janë drejtuar Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë Tiranë për të kërkuar vlerësimin financiar, kanë të drejtë të heqin dorë nga gjykimi i çështjes dhe të paraqesin kërkesë pranë Agjencisë së Trajtimit të Pronave”, nënvizohet në njoftimin e publikuar në faqen zyrtare. Afati rihapet gjithashtu edhe për vlerësimin financiar të të gjithë atyre vendimeve me të drejtë kompensimi të pavlerësuara më parë. Për procesin e kthimit dhe kompensimin e pronave do të ndiqet një rend përparësie ku kompensimi financiar do të jetë i fundit. Kompensimi fizik brenda pronës së njohur subjektit të shpronësuar dhe kompensimi fizik nga fondi i tokës janë dy alternativat e para
VENDIMET
Dy vendime me rëndësi që pretendohet të zgjidhin një gangrenë shumëvjeçare, kthimin e pronës tek i zoti, u morën këtë të mërkurë. I pari lehtëson procedurën për trajtimin e kërkesave për njohje të së drejtës së kompensimit. Me konstatimin e një mangësie në dokumentacion njoftohet ish-pronari të plotësojë dosjen brenda një muaji ose ATP-ja ta kërkojë vetë si informacion. ATP, pas shqyrtimit, merr vendim për pranimin ose rrëzimin e kërkesës. Nëse pranohet, përcakton sipërfaqen e kompensimit fizik brenda pronës së njohur nëse ajo është e lirë ose vlerësim financiar. Në rastin e parë përcaktohet prona në kufij, sipërfaqe dhe pozicionin gjeografik të saktë dhe regjistrohet në hartën e Kadastrës. Kur hasen mbivendosje pronash, zgjidhja lihet në dorë të kërkuesve, të cilët mund ta zgjidhin me marrëveshje ose në rrugë gjyqësore, sipas VKM-së.
Vendimi i dytë saktëson gjithë procedurën dhe paketën e rregullave për vlerësimin dhe ekzekutimin e vendimeve përfundimtare të kompensimit të pronave, të listuara rast pas rasti në tabelën përbri shkrimit. Parashtrohen tre situata për efekt kompensimi dhe ekzekutimi të vendimeve: kur ka ndryshuar zëri kadastral, kur nuk ka ndryshuar, kur njihet vetëm e drejta për kompensim (jo kthim prone).
RASTE TE VEÇANTA
Në rastet kur ka një vendim përfundimtar për kompensim me vlera të vogla, deri në 1.5 milionë lekë, shuma i lëvrohet direkt në masën 100 % kërkuesit kur ai ka aplikuar për t’u kompensuar në këtë formë si dhe kur ky i fundit heq dorë nga forma e kompensimit fizik. Ndërsa në rastet kur pronari nuk kompensohet dot fizikisht dhe ka një vendim përfundimtar për kompensim financiar nga fondi i posaçëm për këtë, përfiton deri në 20% të vlerës totale të kompensimit, e cila nuk duhet të kalojë vlerën e 10 milion lekëve. Pjesa e mbetur i konvertohet në kompensim fizik nga fondi i tokës.
PROCEDURA PER VLERESIMIN E PRONES (SIPAS RASTEVE)
ATP-ja, për efekt të kompensimit dhe të ekzekutimit të vendimeve përfundimtare që kanë njohur të drejtën e kthimit dhe kompensimit të pronës, kur nuk ka ndryshuar zëri kadastral, vlerëson financiarisht vendimet, duke u bazuar në vlerat e përcaktuara në hartën e vlerës, sipas rregullave të mëposhtme:
a) Llogaritet vlera e pronës së njohur për kompensim, duke u bazuar në zërin kadastral që ka pasur prona në kohën e shpronësimit
b) Llogaritet vlera e pronës së kthyer, të kompensuar fizikisht apo të përfituar në një nga mënyrat e tjera sipas ligjeve që kanë rregulluar çështjen e kthimit dhe kompensimit të pronave; Vlera e pronës së kthyer llogaritet si diferencë që rezulton ndërmjet vlerës së saj, sipas zërit kadastral aktual, dhe vlerës së kësaj prone, sipas zërit kadastral në kohën e shpronësimit;
c) Vlera e pronës së kthyer, e llogaritur sipas shkronjës “b”, të kësaj pike, i zbritet vlerës së pronës së njohur për kompensim, të llogaritur sipas shkronjës “a”, të kësaj pike;
ç) Në rastet kur vlera e pronës së kthyer është më e madhe sesa vlera e pronës së njohur për kompensim, vlerësimi financiar i vendimit përfundimtar, që ka njohur të drejtën e kthimit dhe kompensimit të pronës, është i barabartë me zero lekë dhe subjekti i shpronësuar konsiderohet i kompensuar. Në rastet kur vlera e pronës së njohur për kompensim është më e madhe sesa vlera e pronës së kthyer, atëherë vlerësimi financiar i vendimit përfundimtar, që ka njohur të drejtën e kthimit dhe kompensimit të pronës, është i barabartë me diferencën që rezulton duke zbritur vlerën e pronës së kthyer nga vlera e pronës së njohur për kompensim”.
* * *
ATP-ja, për efekt të kompensimit dhe të ekzekutimit të vendimeve përfundimtare, që kanë njohur të drejtën e kthimit dhe kompensimit të pronës, kur ka ndryshuar zëri kadastral, vlerëson financiarisht vendimet, duke u bazuar në vlerat e përcaktuara në hartën e vlerës, sipas rregullave të mëposhtme:
a) Llogaritet vlera e pronës së njohur për kompensim, duke u bazuar në zërin kadastral aktual;
b) Llogaritet vlera e pronës së kthyer, të kompensuar fizikisht apo të përfituar në një nga mënyrat e tjera sipas ligjeve që kanë rregulluar çështjen e kthimit dhe kompensimit të pronave; Vlera e pronës së kthyer llogaritet si diferencë që rezulton ndërmjet vlerës së saj, sipas zërit kadastral aktual, dhe vlerës së kësaj prone, sipas zërit kadastral në kohën e shpronësimit;
c) Vlera e pronës së kthyer, e llogaritur sipas shkronjës “b”, të kësaj pike, i zbritet vlerës së pronës së njohur për kompensim, të llogaritur sipas shkronjës “a”, të kësaj pike;
ç) Në rastet kur vlera e pronës së kthyer është më e madhe sesa vlera e pronës së njohur për kompensim, vlerësimi financiar i vendimit përfundimtar, që ka njohur të drejtën e kthimit dhe kompensimit të pronës, është e barabartë me zero lekë dhe subjekti i shpronësuar konsiderohet i kompensuar. Në rastet kur vlera e pronës së njohur për kompensim është më e madhe sesa vlera e pronës së kthyer, vlerësimi financiar i vendimit përfundimtar, që ka njohur të drejtën e kthimit dhe kompensimit të pronës, është i barabartë me 10 për qind të diferencës që rezulton duke zbritur vlerën e pronës së kthyer nga vlera e pronës së njohur për kompensim;
ç) Përjashtimisht, kur vlerësimi financiar sipas zërit kadastral, që ka pasur prona në kohën e shpronësimit, është më i madh se 10 për qind e vlerës së pronës së llogaritur sipas kësaj pike, subjekti i shpronësuar kompensohet me vlerën e llogaritur sipas zërit kadastral në kohën e shpronësimit.
* * *
ATP-ja, për efekt të kompensimit dhe të ekzekutimit të vendimeve përfundimtare, që kanë njohur vetëm të drejtën për kompensim, vlerëson financiarisht vendimet, si më poshtë vijon:
a) Kur nuk ka ndryshuar zëri kadastral i pronës së njohur për kompensim, vlera e pronës llogaritet duke u bazuar në zërin kadastral që ka pasur prona në kohën e shpronësimit;
b) Kur ka ndryshuar zëri kadastral i pronës së njohur për kompensim, vlera e pronës llogaritet duke u bazuar në zërin kadastral aktual. Subjekti i shpronësuar kompensohet në masën 10 për qind të vlerës së pronës, sipas zërit kadastral aktual;
c) Përjashtimisht, kur vlerësimi financiar sipas zërit kadastral, që ka pasur prona në kohën e shpronësimit, është më i madh se 10 për qind e vlerës së pronës së llogaritur sipas shkronjës “b”, të kësaj pike, subjekti i shpronësuar kompensohet me vlerën e llogaritur sipas zërit kadastral në kohën e shpronësimit.
