Si përfundoi një i ri i lindur 2000 vjet më parë pranë asaj që sot është Rusia jugore, në fshatin anglez?
Ekspertët e ADN-së kanë ndjekur hapat e tij ndërsa kanë hedhur dritë mbi një episod kyç në historinë e Britanisë romake.
Hulumtimet tregojnë se skeleti i gjetur në Cambridgeshire është i një njeriu nga një grup nomad i njohur si Sarmatians.
Është prova e parë biologjike që këta njerëz erdhën në Britani nga skajet më të largëta të Perandorisë Romake dhe se disa jetonin në fshat.
Mbetjet u zbuluan gjatë gërmimeve për të përmirësuar rrugën A14 midis Kembrixhit dhe Huntingdonit.
Teknikat shkencore të përdorura do të ndihmojnë në zbulimin e historive zakonisht të patreguara të njerëzve të zakonshëm pas ngjarjeve të mëdha historike.
Ato përfshijnë leximin e kodit gjenetik në fragmentet e kockave të fosilizuara që janë qindra mijëra vjet të vjetra, gjë që tregon origjinën etnike të një individi.
Arkeologët zbuluan një skelet të plotë, të ruajtur mirë të një njeriu, ata e quajtën Offord Cluny 203645, një kombinim i fshatit Cambridgeshire në të cilin u gjet dhe numri i tij i ekzemplarit.
Ai u varros i vetëm pa ndonjë pasuri personale në një hendek, kështu që nuk kishte shumë për të vazhduar për të përcaktuar identitetin e tij.
Dr Marina Silva e Laboratorit të Gjenomikës së Lashtë në Institutin Francis Crick, në Londër, nxori dhe deshifroi ADN-në e lashtë të Offord-it nga një kockë e vogël e marrë nga veshi i tij, e cila ishte pjesa më e mirë e ruajtur e të gjithë skeletit.
“Kjo nuk është si të testosh ADN-në e dikujt që është gjallë,” shpjegoi ajo.
“ADN-ja është shumë e fragmentuar dhe e dëmtuar. Megjithatë, ne ishim në gjendje ta deshifrojmë mjaftueshëm.
“Gjëja e parë që pamë ishte se gjenetikisht ai ishte shumë i ndryshëm nga individët e tjerë romano-britanë të studiuar deri më tani.”
Metodat e fundit antike të analizës së ADN-së tani janë në gjendje të pasqyrojnë historitë njerëzore pas ngjarjeve që, deri vonë, janë rindërtuar vetëm nga dokumentet dhe provat arkeologjike.
Hulumtimi i fundit është një histori detektive e cila përdor shkencën e fundit të mjekësisë ligjore për të zbuluar misterin e një personi të zakonshëm, një të riu të varrosur në një hendek në Cambridgeshire midis viteve 126 dhe 228 pas Krishtit, gjatë pushtimit romak të Britanisë.
Në fillim, arkeologët menduan se Offord ishte një zbulim i jashtëzakonshëm i një njeriu vendas. Por analiza e ADN-së në laboratorin e Dr Silvës tregoi se ai ishte nga skajet më të largëta të Perandorisë Romake, një zonë që aktualisht është Rusia jugore, Armenia dhe Ukraina.
Analiza tregoi se ai ishte një Sarmatian, të cilët janë njerëz që flasin gjuhën iraniane, të njohur për aftësitë e tyre të kalërimit.
Pra, si përfundoi ai aq larg nga shtëpia?
Për të gjetur përgjigjet, një ekip nga departamenti i arkeologjisë i Universitetit Durham përdori një tjetër teknikë analize për të ekzaminuar dhëmbët e tij të fosilizuar, të cilët kanë gjurmë kimike të asaj që ai hëngri.
Analiza tregoi se deri në moshën gjashtë vjeç ai hante kokrra melekuqe, të njohura shkencërisht si kultura C4, të cilat janë të shumta në rajonin ku dihej se kishin jetuar sarmatët.
Por me kalimin e kohës, analizat treguan një rënie graduale në konsumin e këtyre drithërave, sipas Prof Janet Montgomery.
“Analiza na tregon se ai, dhe jo paraardhësit e tij, bëri udhëtimin për në Britani. Ndërsa u rrit, ai migroi në perëndim dhe këto bimë u zhdukën nga dieta e tij.”
Të dhënat historike tregojnë se Offord mund të ketë qenë djali i një kalorësi, ose ndoshta skllav i tij.
Ato tregojnë se rreth kohës që ai jetoi, një njësi e kalorësisë Sarmatiane e përfshirë në ushtrinë romake u dërgua në Britani.
Provat e ADN-së konfirmojnë këtë pamje, sipas Dr Alex Smith nga MOLA Headland Infrastructure, kompania që udhëhoqi gërmimin.
“Kjo është prova e parë biologjike,” i tha ai BBC News.
“Disponueshmëria e këtyre teknikave të ADN-së dhe analizës kimike do të thotë që ne tani mund të bëjmë pyetje të ndryshme dhe të shikojmë se si u formuan shoqëritë, përbërjen e tyre dhe si evoluan në periudhën romake.
“Kjo sugjeron se ka pasur lëvizje shumë më të mëdha, jo vetëm në qytete, por edhe në fshat.”
Dr Pontus Skoglund, i cili drejton laboratorin e lashtë të gjenomikës në Crick, i tha BBC News se teknologjia e re po transformon të kuptuarit tonë për të kaluarën.
“Ndikimi kryesor i ADN-së së lashtë deri më sot ka qenë përmirësimi i të kuptuarit tonë të epokës së gurit dhe bronzit, por me teknika më të mira, ne gjithashtu po fillojmë të transformojmë të kuptuarit tonë për periudhat romake dhe ato të mëvonshme.”
Detajet janë publikuar në revistën Current Biology.
