Pas shpalljes së Shtetit të Izraelit në tokën palestineze në 1948 dhe humbjen e forcave arabe, një numër i madh i palestinezëve u larguan. Disa nga këta refugjatë u vendosën në vendet përreth Arabisë dhe disa mbetën brenda kufijve të zonës së kontrolluar nga Izraeli dhe këta palestinezët u quajtën “48 arabë”. Më vonë, këtyre palestinezëve iu dha shtetësia izraelite dhe autoritetet izraelite i quajnë ata arabë, jo palestinezë, dhe ata përbëjnë rreth 21% të qytetarëve izraelitë.
Pas Luftës Izraelo-Arabe të vitit 1967, numri i refugjatëve palestinezë u rrit.
Sipas shifrave të KB, numri i refugjatëve palestinezë tejkalon dy milion, por UNRWA njeh statusin e refugjatëve të rreth 1.4 milion palestinezëve që jetojnë në 58 vendbanime refugjatësh në Jordan, Siri, Liban, Bregun Perëndimor dhe Gaza.
Izraeli, nga ana tjetër, njeh vetëm palestinezët e lindur para vitit 1948 si refugjatë palestinezë, ndërsa nuk i njeh pasardhësit e tyre si refugjatë. Numri i refugjatëve palestinezë në këtë shkallë izraelite vlerësohet të jetë vetëm rreth 50,000, një shifër e përmendur në “Marrëveshjen e Shekullit” të Trump.
Izraeli e mbështet qëndrimin e tij në mosnjohjen e statusit të refugjatëve ndaj palestinezëve në pikat e mëposhtme të njohura nga politikat e tyre zyrtare dhe media:
Palestinezët u larguan nga shtëpitë e tyre në mënyrë vullnetare.
Ata u larguan nga shtëpitë e tyre në përgjigje të një thirrje nga partitë palestineze që luftuan kundër Izraelit.
Më 1948, ushtritë arabe kërkuan që palestinezët të linin shtëpitë e tyre me qëllim të shkatërrimit të hebrenjve.
Ushtritë arabe u kërkuan palestinezëve të largoheshin nga shtëpitë e tyre për t’i kthyer ato në kështjella ushtarake, siç ndodhi në Haifa.
Arabët që jetuan në Territorin Palestinez në fakt u kthyen vetëm në vendbanimet e tyre: Jordan, Siria, Libani, Iraku, Egjipti.
Në fakt, banorët e zonave rurale kanë emigruar në zonat urbane.
“Marrëveshja e Shekullit” dhe refugjatët palestinezë
“Marrëveshja e Shekullit” përcaktoi disa nga kushtet që palestinezët duhet të plotësojnë gjatë katër viteve në mënyrë që të marrin shtetin e tyre në kthim, ku kërkesa më e rëndësishme është heqja dorë nga e drejta për t’u kthyer dhe pranuar Izraelin si shtet të Judenjve.
Sipas “Marrëveshjes së Shekullit”, vendet arabe do të duhet të paguajnë dëmet e Izraelit për pranimin e të ashtuquajturve refugjatët hebrenj, domethënë hebrenjtë që emigruan nga këto vende arabe në Izrael, si dhe dëmshpërblime për vetë hebrenjtë. Refugjatët palestinezë, nga ana tjetër, kanë këtë zgjedhje: ose të bëhen shtetas të shtetit të shpallur Palestinez ose të qëndrojnë në vendet e tyre pritëse, nëse pranojnë. Plani gjithashtu parashikon një kompensim material për refugjatët palestinezë.
