Gjenet tona na bëjnë ata që jemi dhe paracaktojnë shumë ngjarje në jetën tonë. Të kuptuarit e ADN-së tonë është si zgjidhja e një misteri që hedh dritë në shumë gjëra të zakonshme që na ndodhin. Për shembull, shkencëtarët zbuluan se si gjenet tona mund të ndikojnë në zakonet tona të ngrënies, pse mund të jetë e pamundur të jetojmë përgjithmonë, dhe çfarë vërtet mund të trashëgojmë nga prindërit tanë.
Ne jemi magjepsur me mrekullitë që ndodhin brenda trupit tonë dhe nuk mund të presim t’i ndajmë gjetjet tona me ju.
E ka një arsye pse disa njerëz e urrejnë brokolin.
Shkencëtarët më në fund zbuluan pse mundësia e të paturit brokoli për drekë u ngjall neveri disa njerëzve. Rezulton se perimet në gjininë Brassica, si brokoli dhe lakra, përmbajnë kimikate që janë të ngjashme me fenilthiocarbamide (PTC). Ky kimikat mund të shijojë ndryshe në varësi të predispozicionit gjenetik të personit dhe sensorëve të shijes së tyre. Pra, për disa njerëz, këto perime mund të jenë pa shije ose të hidhura.
Gjenet tona mund të na pengojnë të jetojmë për më shumë se 125 vjet.
Biologët besojnë se ekziston një kufi për sa kohë mund të jetojmë. Specia peciesdo, përfshirë njerëzit, ka një jetëgjatësi të paracaktuar dhe ne nuk mund ta mbijetojmë, pa marrë parasysh sa të mira janë kushtet tona të jetesës.
Ndërsa udhëheqja e një jetese të shëndetshme në kombinim me aksesin ndaj kujdesit cilësor mjekësor mund të përmirësojë ndjeshëm jetëgjatësinë, vetë plakja mund të jetë e lidhur me dëmtimin e ADN-së që nuk mund të përmirësohet. Personi i gjallë më i vjetër që njohim, Jeanne Calment, vdiq në moshën 122 vjeç.
Binjakët identikë kanë të njëjtin kod gjenetik, por ato janë akoma shumë të ndryshëm.
Binjakët identikë kanë të njëjtën ADN kur konceptohen por ka edhe faktorë të tjerë që mund të ndikojnë në zhvillimin e tyre në barkun e nënës dhe më vonë në jetë. Për shembull, fetuset mund të marrin një sasi të ndryshme të lëndëve ushqyese, kështu që binjakët mund të përfundojnë duke pasur gjatësi të ndryshme, pavarësisht se kanë të njëjtën predispozicion gjenetik.
Mund të ketë një gjen “krijimtarie”.
Shkencëtarët pohojnë se krijimtaria mund të jetë e lidhur me tipare të caktuara personale që përcaktohen nga gjenet. Ata zbuluan se njerëzit artistikë kanë funksione të ngjashme të trurit dhe se secila anë e trurit të tyre është në gjendje të zhvillojë specializimin e vet.
Ndihmon në rritjen e krijimtarisë dhe i bën ata më të prirur ndaj të menduarit divergjent. Këta njerëz gjithashtu mund të jenë më të mirë në përpunimin e emocioneve dhe ndjenjave të tyre.
Njerëzit janë shumë të ngjashëm me njëri-tjetrin.
Të gjithë ndajmë rreth 99.9% të së njëjtës ADN. Mund të shpjegohet me faktin se shumë pjesë të gjenomit tonë kryejnë funksione të ngjashme si ato në kafshët e tjera. 0.1% e mbetur është përgjegjëse për pjesën tjetër të tipareve tona personale nga ngjyra e flokëve dhe syve deri tek predispozicioni ynë gjenetik ndaj sëmundjeve të caktuara. Pra, është vetëm një pjesë e vogël e gjenomit tonë që na bën unikë.
Shumë tipare të pazakonta të pamjes shkaktohen nga mutacionet gjenetike.
Ndonjëherë gjenet mosfunksionuese e bëjnë pamjen e një personi larg nga ajo e zakonshmja dhe kjo padyshim tërheq vëmendjen e gjithkujt. Vitiligo, ngjyra të shumta të syve dhe albinizmi janë të gjitha rezultat i mutacioneve gjenetike. Këto ndryshime nuk janë gjithmonë kaq drastike. Për shembull, Elizabeth Taylor është e njohur për qerpikët e saj të mrekullueshëm. Shkencëtarët besojnë se ajo mund t’i ketë ato për shkak të një mutacioni gjenetik që bëri që të shfaqen dy palë qerpikë.
Është e mundur të keni 2 grupe të ADN-së në të njëjtën kohë.
Organizmat që kanë 2 grupe të ADN-së quhen kimera, e cila në mitologjinë Greke i referohet krijesave që ngjasojnë me një luan, një dhi dhe një dragua të gjitha në të njëjtën kohë. Kimeret mund të zhvillohen pas një transplantimi të palcës së eshtrave ose gjatë zhvillimit të fetusit. Venusi, Macja me dy Fytyra, dikur konsiderohej si një kimera në internet, por deri më tani nuk është siguruar asnjë provë. Epo, të paktën ai ilustron në mënyrë të përkryer se si mund të dukej ky organizëm!
ADN-ja jonë përbëhet nga rreth 5-8% e ADN-së virale.
Në ADN-në tonë ka mbetje të viruseve antikë që infektuan paraardhësit tanë mijëra vjet më parë. Disa nga kjo ADN virale u adoptua nga trupat tanë me qëllim të përshtatjes në mjedis ose mbrojtjes nga viruset. Pjesë të tjera të kësaj ADN-jevirale janë vetëm rezultat i një infeksioni që ndodhi shumë kohë më parë.
Ne ndajmë ADN-në tonë me kafshë dhe bimë të tjera.
Të gjithë organizmat e gjallë në Tokë kanë ngjashmëri të caktuar në gjenet e tyre. Shkencëtarët besojnë se ndodhi sepse të gjithë kemi një paraardhës të përbashkët nga i cili kemi evoluar. Ndërsa zbulimi më i qartë thotë se ne jemi 96% gjenetikisht të ngjashëm me shimpanzetë, ne jemi gjithashtu të lidhur me macet (90%), lopët(80%), mizat e frutave (rreth 60%) dhe bananet (60%).
Miliona mutacione gjenetike ndodhin gjatë jetës së një personi.
Çdo qelizë në trupin e njeriut ka dëmtuar ADN-në e saj të paktën 10,000 herë gjatë jetës së tij. Trupi ynë mund të rregullojë shumicën e pasojave të këtij dëmtimi, por ndonjëherë mund të mos jetë e mjaftueshme. Nëse dëmtimi grumbullohet dhe trupi nuk e rregullon atë, ai mund të ndryshojë funksionin e gjenit dhe të shkaktojë disa sëmundje, përfshirë kancerin.
Këto mutacione zakonisht shkaktohen nga faktorë mjedisorë të cilët përfshijnë rrezet UV, kimikatet, ndotjen dhe viruset.
/shkollaesuksesit.com
