Revista amerikane Foreign Affairs shkruan se administrata e Presidentit të SHBA Joe Biden, e cila më parë shprehu synimin e saj për t’u rikthyer në marrëveshjen bërthamore të vitit 2015, mund të gjendej lehtësisht e përfshirë në një konflikt që nuk e dëshiron dhe nuk i duhet, gjë që minon përparësitë e saj reale.
Kjo mund të ndodhë nëse nuk miraton një diplomaci të vendosur dhe intensive për të frenuar Izraelin dhe Iranin, të cilët po bëjnë një “luftë në hije” dhe që mund të zhvillohet në konflikt të hapur në çdo moment.
Revista thekson, në një raport të përbashkët nga Daniel Kurtzer, ish-ambasadori amerikan në Egjipt dhe Izrael, dhe profesorët Aaron Miller dhe Steven Simon, që pavarësisht se shprehu qëllimin e saj për t’u kthyer në marrëveshjen bërthamore, administrata e Biden, e cila është e preokupuar me pandeminë e brendshme politikat e rimëkëmbjes virusi Corona, duket se nuk nguten ta bëjnë këtë.
Sulmi në uzinën bërthamore Natanz
Revista thekson se kjo çështje rrit rrezikun që rajoni të kalojë në luftë totale, në dritën e përshkallëzimit të intensifikuar dhe sekuencës së frikshme të ngjarjeve në këtë apo atë anë, të cilat mund të çojnë në shpërthimin e situatës, madje pa dashje.
Paralelisht me përparimin e vazhdueshëm në bisedimet e Vjenës midis Teheranit dhe fuqive perëndimore, sulmi i 11 prillit në uzinën bërthamore Natanz, që besohet të jetë vepër e Izraelit, përfaqëson një goditje dramatike në luftën në hije midis Tel Aviv dhe Teheranit.
Në përgjigje të sulmit, Irani rriti nivelin e pasurimit të uraniumit në 60 përqind.
Predha e shkrepur nga territori sirian më pas ra pranë reaktorit izraelit Dimon, të cilit Izraeli iu kundërpërgjigj duke sulmuar vendin e nisjes në Siri.
Në një konferencë me anëtarët e Kongresit në 14 prill, drejtorja e Inteligjencës Kombëtare Avril Haines identifikoi Iranin si një nga katër kërcënimet kryesore me të cilat përballen aktualisht Shtetet e Bashkuara.
Vrasja e shkencëtarit Mohsen Fakhrizadeh
“Ne presim që Irani të jetë i gatshëm të ndërmarrë rreziqe më të mëdha vitin e ardhshëm, i cili mund të çojë në rritje të tensioneve dhe të rrezikojë interesat e Amerikës dhe aleatëve të saj,” tha ajo.
Sanksionet tashmë kanë shkatërruar ekonominë iraniane, ndërsa rastet e infektimit me virusin Corona në Iran janë në rritje.
Qëndrimet maksimaliste të Teheranit, të tilla si kërkesat për të hequr të gjitha sanksionet e SHBA, duke përfshirë ato në përputhje me kërkesat e marrëveshjes bërthamore, ndërsa refuzojnë bisedimet e drejtpërdrejta me Uashingtonin, e kanë bërë të vështirë arritjen e vendimit aktual për heqjen e sanksioneve.
Foreign Affairs shton se Irani deri më tani ka shmangur rreziqet e përgjigjes ndaj sulmeve të SHBA dhe Izraelit, përfshirë vrasjen e shkencëtarit iranian Mohsen Fakhrizadeh në nëntor të vitit të kaluar dhe sabotimin e objekteve bërthamore të Iranit, por kjo situatë mund të ndryshojë.
Irani mund të bëhet më i gatshëm të rrezikojë, siç ishte në vitin 1996, kur sulmoi një strukturë ushtarake amerikane në Arabinë Saudite dhe në vjeshtën e vitit 2019, kur shënjestroi objektet e naftës saudite.
Vendimi i Iranit për të filluar pasurimin e uraniumit në 60 përqind, në përgjigje të sulmit ndaj Natanz, është një tregues i qartë se vendi është në gjendje të arrijë 90 përqind relativisht shpejt, e cila është e mjaftueshme për të prodhuar armë bërthamore.
Izraeli ka lëshuar paralajmërime të qarta
Megjithatë, kjo nuk sugjeron që Teherani mund të bëjë një bombë bërthamore menjëherë ose se ai tashmë ka marrë vendimin për ta bërë këtë.
Por nëse negociatat aktuale në Vjenë dështojnë, shton revista, Irani do të vazhdojë të prodhojë centrifuga më të avancuara, për të prodhuar material të mjaftueshëm të copëtueshëm për bombën bërthamore.
Sa i përket Izraelit, ai ka lëshuar paralajmërime të qarta se kthimi i Uashingtonit në marrëveshjen bërthamore pa miratimin e ndryshimeve të nevojshme do të ishte i papranueshëm.
Kjo do të thotë se kthimi amerikan në rrethanat aktuale do të rrisë shanset e përshkallëzimit dhe Tel Aviv mund, herët a vonë, të përdorë forcën ushtarake për të parandaluar Teheranin nga zhvillimi i armëve bërthamore, duke tërhequr Amerikën në konflikt.
