Mark Aureli më ndihmoi t’i mbijetoj pikëllimit dhe të rindërtoj jetën time…

“Kur isha fëmijë, dhe kur isha adoleshente, librat më shpëtuan nga dëshpërimi: kjo më bindi që kultura ishte vlera më e lartë”. – Simone de Beauvoir

Është një keqkuptim i zakonshëm se të jesh një Stoik është të dish të mos e shfaqësh mërzinë, të jesh i ngurtë ndaj dallgëve tronditëse të emocioneve të një personi. Por ajo që gabon ky interpretim i Stoicizmit është se emocionet tona, madje edhe ato më të dhimbshmet, nuk duhet të jenë armiqtë tanë nëse mësojmë t’i mendojmë ato si udhëzueset tona.

Kjo mund të duket e rremë, ose si fjalët e një personi që kurrë nuk ka provuar vuajtje të vërteta. Por ka qënë një prej fazave më të këqija të jetës sime që gjeta rrugën time drejt Stoicizmit dhe, përmes Stoicizmit, drejt diçkaje që është aq afër pranimit, më i mundshmi për t’u gjetur në këtë rrafsh ekzistence.

Në shtator të vitit 2013, burri im papritmas zhvilloi sëmundjen më të çuditshme. Duke e përshkruar atë si të sëmurë, duket pothuajse shumë largpamëse, pasi nuk kishte ethe apo tumore ose ndonjë gjë që mund ta dallonim me të vërtetë dhe të themi: “Kjo – kjo është ajo që nuk shkonte me të”. Dhe mbi të gjitha, pati konfuzion. Kaluan nja dy muaj, por përfundimisht ai u diagnostikua me myasthenia gravis: një sëmundje e rrallë autoimune për të cilën na u tha që normalisht prek gratë nën 40 vjeç dhe burrat mbi 60 vjeç, ku ai nuk bënte pjesë në asnjërën nga këto, dhe që, duke i marrë në konsideratë të gjitha, ishte relativisht e vogël, dhe ne kishim pritshmëri që të shërohej spontanisht gjatë pesë-dhjetë viteve të ardhshme.

Dy ditë para asaj të Falënderimeve, trupi i tij filloi ta linte. Burri që më kishte transportuar dikur deri tek pragu, nuk kishte më forcë për të ngritur kokën nga një jastëk. Pavarësisht kundërshtimeve tij, telefonova 911 dhe ai u dërgua, duke protestuar, në spitalin ku ai u pranua përfundimisht në njësinë e kujdesit intensiv. Nga atje, ai vazhdoi të bëhej edhe më keq.

Në mëngjesin e ditës së Falënderimeve u futa në dhomë ndërsa infermierët po e lëviznin për të ndryshuar çarçafët e tij. Ajo që kam parë unë do të qëndrojë me mua për pjesën tjetër të jetës sime: njeriu që unë dua, babai i dy fëmijëve, 1 dhe 5 vjeçarë, që i kisha lënë në shtëpi, kaloi në dështim të plotë të frymëmarrjes.

I gjithë trupi i tij u bë aq i purpurt sa patëllxhani dhe u gjenda pranë ndërsa u krye një intubacion urgjent për të shpëtuar jetën e tij. Për më pak se një muaj, ai vazhdoi me tuba dhe pajisje që kryen të gjitha funksionet e tij trupore. Ai kishte disa momente kthjelltësie, shumica e tyre nga frika, por askush nuk kishte më shumë frikë se sa unë kur firmosa formularin pavarësisht kundërshtimeve të tij për të kryer një trakeotomi, sepse, më thanë, nuk ishte më e sigurt për atë që të mbetej i intubuar ashtu siç ishte.

Megjithatë, kjo trakeotomi do të dëshmonte se ishte ajo që e vrau. Unë do të isha ajo që dëshmoi për humbjen e tij. Sepse, pasi mbaroi kriza, pasi ai filloi të ecë përsëri, dhe pasi u kthye në shtëpi nga rehabilitimi për të pasur atë që do të vërtetohej të ishte një Krishtlindje e fundit me fëmijët e tij, ai u asfiksua në gjumë – një vrimë mukoze, e shkaktuar nga dëmtimi që i ishte bërë trakesë së tij – ia mori atij një shans të dytë për të vazhduar në këtë jetë.

Unë nuk e kuptoj nga cila botë apo ç’galaktikë më erdhi forca e vullnetit ta vazhdoja jetën. Sidoqoftë, momentit më të parë të lirë që pata, u drejtova drejt asaj që ka qenë prej kohësh vendi im i lumtur: Biblioteka Mabel Smith Douglass në kampusin Rutgers New Brunswick.

Më ishte fiksuar në kokë se mund të gjeja rehatinë që më duhej dëshpërimisht, nëse vetëm do të mund të lexoja Phaedo dhe të bindja veten për pavdekësinë e shpirtit. Nuk mund të them se përpjekja ishte e suksesshme. Dhe akoma më vjen keq për bibliotekaren e varfër që duhej të kuptonte lotët e mi të dëshpëruar për shkak se nuk gjeja Platonin atje ku duhej të ishte. Por kur ajo më çoi atje ku ishin zhvendosur librat, ishin Meditimet e Marcus Aurelius që unë tërhoqa nga rafti, dhe që ka bërë të gjithë ndryshimin që nga ajo kohë.

Faqet e librit përmbajnë një mençuri kaq të thjeshtë saqë mund të duket pothuajse pa kuptim që të thoja që unë duhej ta shihja të shkruar, por urdhri i Aurelius për të “luftuar për të qenë personi që filozofia përpiqet të të bëjë” ishte klithma që më duhej për betejën time.

Nuk mendoj se është e tepërt për të thënë se ajo që gjeta brenda faqeve të Meditimeve më shpëtoi nga dëshpërimi që po kërcënonte të më përpinte. Papritur, e ve, me dy fëmijë të vegjël u ndjeva plotësisht e papërmbajtur për të garantuar udhëtimin drejt moshës madhore, këtu qëndronte edhe këshilla bazë që gjendej në udhëzimin e Aurelius – “të mos mërziteni dhe poshtoheni nga ajo që imagjinoni, por thjesht bëni atë që mundeni dhe duhet”.

Ende nuk e kisha idenë se si do t’i përballoja diplomimet e fëmijëve të mi, ose pubertetin, ose si do t’i përballoja telat e dhëmbëve, lëre pastaj kolegjin, por që nuk kisha nevojë t’i zgjidhja ato probleme tani.

Aurelius më kujtonte sistematikish se gjendja ku ndodhesha, nuk ishte vetëm se ku ndodhesha, por edhe kur – dhe se nuk kishte asnjë avantazh ta shkëpusja veten nga boshti i kohës. Do të gënjeja nëse do të thoja se kam mësuar të ndaloj panikun menjëherë. Por kam mësuar t’i përsëris vetes udhëzimin “për të mos e lejuar kurrë që barra imagjinare e së ardhmes të mos më shqetësojë”.

‘Dhe mësova të përdor mjetet që kisha për të zgjidhur problemet e së tashmes në vend që të katastrofizoja të panjohurat e së ardhmes.

Por pasazhi që bëri ndryshimin më të madh – pasazhi të cilit unë i drejtohem vit pas viti, si për përvjetore vdekjesh apo dhe për momente historike të cilat kërcënojnë të më mbytin në valë pikëllimi – është një rikujtesë që rrëfenjat që ne vetë, me atë zërin e brëndshëm, krijojmë rreth asaj që na ndodh, është, në fund të fundit, në dorën tonë. Pavarësisht se sa e tmerrshme ishte ajo që ndodhi, është zgjedhja jonë nëse do ta kuptojmë historinë tonë si një humbje gjymtuese apo një ringritje të mrekullueshme kundër shanseve – qoftë edhe nëse e gjithë ajo që bëjmë është të ngrihemi dhe të mësojmë të qëndrojmë në këmbë përsëri.

Nuk dua të them dhe nuk mund të them që vdekja e burrit tim vetëm 33 vjeç nuk është fatkeqësi. As nuk mund të them që nuk mendoj se është padrejtësi që dy fëmijët e mi të jetojnë pothuajse të gjithë jetën e tyre pa babanë e tyre. Por ne kemi duruar dhe i kemi mbijetuar kësaj dhe kështu kam mësuar të shoh, se tani është fati i mirë që tashmë ka mbushur jetën time dhe të fëmijëve të mi të burrëruar. Festoj.

Humbja e një të dashuri është, siç thotë Aurelius, diçka që mund t’i ndodhte kujtdo. Por jo të gjithë mbeten të padëmtuar prej kësaj. Ne vajtojmë, nuk jemi në dijeni të asaj që kemi humbur. Por ajo që kemi fituar është perspektiva që ‘fati i mirë është ai që ne ia krijojmë vetes’. Ne mbahemi fort tek njëri-tjetrit, koha fluturon, dhe se çdo moment i gëzimit që gjen rrugën e vet drejt nesh është një dhuratë për t’u çmuar plotësisht. Dhe, ndoshta më e rëndësishmja, mësojmë se, ndërsa nuk mund të vendosim kur do ta ankorojmë anijen, ne mund të vendosim se çfarë do të rindërtojmë me atë që është ende në të.

/shkollaesuksesit.com