Mungesa e hekurit, megjithëse fillon si shqetësim, mund të kthehet në një gjendje të rëndë të quajtur anemi. Në jetën tonë të përditshme mund të humbasim hekur në mënyra të shumta, kështu që është me rëndësi jetike të dimë si ta parandalojmë dhe trajtojmë këtë gjendje.
Mungesa e hekurit ndodh kur trupi nuk ka mjaftueshëm hekur mineral, i cili është përgjegjës për prodhimin e hemoglobinës – proteinë në qelizat e kuqe të gjakut që u lejon atyre të mbajnë oksigjenin në trup. Mungesa e hemoglobinës bën që muskujt dhe indet tuaja të funksionojnë joefektivisht, gjë që më pas rezulton në anemi.
Ne kemi bërë disa hulumtime në lidhje me simptomat e niveleve të ulëta të hekurit në mënyrë që t’ju informojmë dhe t’ju mundësojmë t’i kontrolloni ato vetë.
Lodhja e pazakontë:
Lodhja, është një simptomë shumë e zakonshme e mungesës së hekurit. Kjo për shkak se trupit tonë i mungon hekuri për të prodhuar një proteinë të quajtur hemoglobinë në qelizat tona të kuqe të gjakut, e cila është përgjegjëse për bartjen e oksigjenit nga mushkëritë në pjesët e tjera të trupit.
Kur trupit tonë i mungon hemoglobina, atëherë kontribuon në më pak oksigjen në muskujt dhe indet tona gjë që rezulton në lodhje. Lodhja konsiderohet shumë normale në jetën tonë të përditshme, kështu që ndonjëherë mund të jetë më e vështirë të dallohet lodhja normale nga simptoma e mungesës së hekurit.
Sidoqoftë, njerëzit me mungesë hekuri do të përjetojnë gjithashtu:
- Dobësi
- Nivele të ulëta të energjisë
- Vështirësi për t’u përqëndruar
- Më pak produktivitet
Lëkura e zbehtë:
Hemoglobina në qelizat tona të kuqe të gjakut është ajo që i jep lëkurës sonë atë ngjyrën e shëndetshme. Për shkak të mungesës së hekurit, trupi i njeriut nuk mund të prodhojë hemoglobinë të mjaftueshme për qelizat e kuqe të gjakut për të kontribuar në pjesën tjetër të trupit, gjë që rezulton në lëkurë të zbehtë.
Pavarësisht nga toni i lëkurës suaj, nëse pjesa e brendshme e: buzëve, mishrave të dhëmbëve, thonjve të gishtave dhe pjesëve të brendshme të qepallave të poshtme janë më pak të kuqe se zakonisht, dhe mungesa e hekurit mund të fajësohet pët këtë.
Gulçim / dhimbje në gjoks:
Gulçimi ose dhimbja në gjoks, veçanërisht gjatë aktiviteteve, është një tjetër simptomë e mungesës së hekurit. Për shkak të faktit se hemoglobina është e kufizuar në qelizat e kuqe të gjakut, oksigjeni që shpërndahet në pjesën tjetër të trupit është i kufizuar, në këtë mënyrë trupi ynë përpiqet të kompensojë dhe prodhojë më shumë oksigjen që organet tona të funksionojnë siç duhet, gjë që rezulton në gulçim e frymemarrjes
Marramendje dhe dhimbje koke:
Mungesa e hekurit gjithashtu mund të shkaktojë dhimbje koke ose migrene. Kjo është për shkak të faktit se oksigjeni jo i mjaftueshëm arrin në tru gjë që bën që enët e gjakut të bymehen, duke shkaktuar presionin që çon në dhimbje koke ose migrenë.
Për më tepër, njerëzit me mungesë hekuri mund të pësojnë lehtësim të kokës dhe marramendje. Kur niveli i hemoglobinës bie ose mbetet vazhdimisht i ulët, trupi bëhet i dëshpëruar për oksigjenin, duke shkaktuar këto simptoma fizike. Marramendja buron nga mungesa e oksigjenit në tru ose mund të shkaktohet nga presioni i ulët i gjakut që vjen nga oksigjenimi i dobët i zemrës dhe enëve të gjakut.
Dridhjet e zemrës:
Rrahjet e parregullta të zemrës, të njohura edhe si palpitacione të zemrës, mund të jenë një tjetër simptomë e mungesës së hekurit. Kjo për shkak se nivelet e ulëta të hemoglobinës do të thonë që zemra duhet të punojë më shumë në mënyrë që të transportojë oksigjenin në pjesën tjetër të trupit. Kjo mund të rezultojë në një rrahje zemre jonormale, ose ndjesinë sikur zemra juaj po rreh shumë shpejt.
Në raste ekstreme kjo mund të rezultojë në dështim të zemrës. Por këto simptoma zakonisht sipërfaqen më vonë, njerëzit me mungesë hekuri vuajnë nga simptoma të ndryshme para se të provojnë palpitacionet e zemrës.
Demtimi e flokeve dhe lekures:
Flokët dhe lëkura konsiderohen funksione dytësore për trupin tonë. Kjo për shkak se trupi ynë i jep përparësi shpërndarjes së kufizuar të oksigjenit në funksionet më të rëndësishme si organet dhe indet.
Kur lëkura dhe flokët kanë mungesë hekuri ato bëhen të thata dhe më të brishta. Mungesa e një proteine të quajtur ferritin dihet se shkakton këto probleme sepse është thelbësore për procesin e ruajtjes dhe shpërndarjes të hekurit në të gjitha pjesët e trupit me kalimin e kohës. Ruajtet e ulëta të hekurit rrisin nivelin e rënies së flokëve, veçanërisht tek gratë që nuk janë në menopauzë.
Ënjtja/dhimbja e gjuhës dhe gojës:
Thjesht duke parë gojën tonë mund të na japë shumë të dhëna për shëndetin tonë. Mungesa e hekurit është një prej tyre. Për shembull nëse gjuha duket e fryrë, e përflakur ose e zbardhur kjo është një tregues i mungesës së hekurit.
Në trupin tonë, ne kemi një proteinë të quajtur mioglobinë e cila është një proteinë lidhëse e hekurit dhe oksigjenit që gjendet në indin muskulor të gjuhës. Nivelet më të ulëta të mioglobinës mund të bëjnë që gjuha të bëhet e ndjeshme, e lëmuar dhe e fryrë. Mungesa e hekurit gjithashtu mund të rezultojë në tharje të gojës dhe çarje të kuqe në qoshet e gojës.
Thonjtë e brishtë:
Thonjtë e brishtë janë një simptomë shumë më pak e zakonshme e mungesës së hekurit e cila shfaqet në fazat e mëvonshme të anemisë. Kjo gjendje quhet koilonychia.
Koilonychia është një sëmundje e thonjve në të cilën thonjtë bëhen anormalisht të hollë dhe humbasin konveksitetin e tyre, duke u bërë të sheshtë apo edhe konkavë në formë. Në fazat e hershme thonjtë mund të jenë të brishtë ose të prishen lehtë. Kjo gjendje fillon të shfaqet në mes të thoit pasi ajo bie poshtë dhe skajet ngrihen duke dhënë një pamje të rrumbullakosur si lugë.
Kembet e shqetesuara:
Nivelet e ulëta të hekurit në gjak mund të çojnë në një rënie të dopaminës, një kimikat në trurin tonë e cila është thelbësore për lëvizjen dhe mund të shkaktojë sindromën e këmbëve të shqetësuara. Dopamina vepron si një lajmëtar midis trurit dhe sistemit nervor për të ndihmuar trurin të rregullojë dhe koordinojë lëvizjen.
Nëse qelizat nervore dëmtohen, sasia e dopaminës në tru zvogëlohet, gjë që shkakton spazma të muskujve dhe lëvizje të pavullnetshme. Nivelet e dopaminës natyrisht bien drejt fundit të ditës, gjë që mund të shpjegojë pse simptomat e sindromës së këmbëve të shqetësuara shpesh janë më të këqija në mbrëmje dhe gjatë natës.
Dhimbje barku dhe gjak në urinë:
Hemoliza intravaskulare, një gjendje e shkaktuar nga mungesa e hekurit, është ajo ku qelizat e kuqe të gjakut ndalojnë së funksionuari në rrjedhën e gjakut dhe ato lëshojnë hekur që më pas humbet në urinë.
Kjo nganjëherë ndodh tek njerëzit që bëjnë ushtrime intensive, veçanërisht vrapim, dhe mund të shkaktojë traumë në enët e vogla të gjakut në këmbë, e cila quhet “hematuria e marshimit”.
Shenjat sekondare të mungesës së hekurit:
Këto simptoma kanë tendencë të jenë më pak të zakonshme dhe mund të lidhen me kushte të tjera:
Uri e pazakontë: Ekziston një gjendje e quajtur “pica”, në të cilën pacienti ka një mall të pazakontë për të ngrënë sende pa ndonjë vlerë ushqyese. Këto mund të jetë sende jo të dëmshme si akulli, megjithatë disa njerëz mund të kenë mall për sende më të dëmshme si, bojë të thatë, papastërti ose metale të ndryshme. Ky çrregullim është zakonisht i përkohshëm dhe kryesisht paraqitet tek fëmijët dhe gratë shtatzëna.
Ankthi: Ankthi është një tjetër simptomë që mund të shoqërohet me mungesë hekuri por kjo simptomë zhvillohet vetëm tek njerëzit me anemi kronike. Njerëzit me mungesë hekuri kanë shkallë më të lartë të çrregullimeve psikiatrike (veçanërisht ADHD) dhe të çrregullimeve të zhvillimit. Ka disa prova që vërtetojnë se mungesa e hekurit shkakton këto probleme.
Duart dhe këmbët e ftohta: Njerëzit që vuajnë nga anemia humbasin qarkullimin e gjakut në ekstremitetet e tyre të jashtme me ndryshimin më të vogël të temperaturës. Kjo rezulton në duar dhe këmbë vazhdimisht të ftohta. Nuk ka oksigjen të mjaftueshëm për të udhëtuar në organet kryesore të trupit dhe ekstremitetet tona kanë mbetur pa oksigjen të mjaftueshëm duke bërë që ata të jenë të ftohur.
Infeksione të shpeshta: Jo vetëm që mund të jetë më e vështirë për trupin t’i rezistojë infeksionit kur një person ka mungesë hekuri, por gjithashtu mund të jetë më e vështirë për të luftuar infeksionin pasi të ndodhë. Anemia shoqërohet me dëmtim të imunitetit të lindur (natyral) dhe imunitetit të ndërmjetësuar nga qelizat, duke kontribuar kështu në rritjen e rrezikut të infeksionit.
Nëse besoni se nivelet tuaja të hekurit nuk janë ato që duhet të jenë, gjëja më e mirë për të bërë është të drejtoheni tek mjeku, ku ata mund të testojnë nivelin e hekurit tuaj. Nëse ai opsion është shumë i shtrenjtë për ju, provoni të jepni gjak. Në mënyrë që të pranoheni si dhurues i gjakut, teknikët do të testojnë nivelet e hemoglobinës në gjakun tuaj me një shpim gishti.
Gjithmonë bisedoni me mjekun tuaj përpara se të filloni ose ndaloni një shtesë si hekuri. Ata mund t’ju këshillojnë nëse duhet t’i merrni të gjitha, nëse është e sigurt dhe doza e duhur për të marrë.
A keni vërejtur ndonjëherë ndonjë nga simptomat e mësipërme? A e keni kontrolluar veten për mungesën e hekurit? Ndani përvojën tuaj në koment.
/shkollaeshendetit.com
