Çaji është një nga pijet më të vjetra dhe më të dashura në botë – dhe kjo nuk është rastësi. Si dietologe, kam vënë re se shumë njerëz nënvlerësojnë ndikimin pozitiv që mund të ketë çaji në shëndetin e përgjithshëm. Përtej efektit qetësues, ai ofron një sërë përfitimesh të rëndësishme për trupin dhe mendjen. Qoftë nëse je një adhurues i përhershëm i çajit, apo sapo po mendon ta përfshish në stilin tënd të jetesës, ka shumë për të zbuluar rreth kësaj pijeje të thjeshtë por magjepsëse.
Çaji i vërtetë vs çaji bimor – cila është diferenca?
Është e rëndësishme të theksojmë se jo çdo gjë që e quajmë “çaj” është e njëjtë. Në fakt, çaji ndahet në dy kategori:
- Çaji i vërtetë – vjen nga bima Camellia sinensis dhe përfshin çajin jeshil, të zi, të bardhë dhe oolong.
- Çaji bimor – përgatitet nga infuzione bimësh, lulesh, frutash apo erëzash dhe nuk përmban fare gjethe çaji.
Ndërsa çajrat bimorë kanë vlera më vete, fokusi ynë këtu do të jetë çaji i vërtetë dhe përfitimet e tij të mirëdokumentuara.
Vlerat ushqyese të një filxhani çaji
Sipas Departamentit Amerikan të Bujqësisë (USDA), një filxhan çaji të menjëhershëm (pa sheqer) përmban:
- Kalori: 2
- Yndyrna totale: 0 g
- Kolesterol: 0 mg
- Natrium: 10 mg
- Kalium: 43 mg
- Karbohidrate totale: 0.4 g
- Proteina: 0.1 g
- Kafeinë: 26 mg
Përfitimet kryesore të çajit të vërtetë
- Fuqi antioksiduese
Çaji është i pasur me antioksidantë, veçanërisht polifenole, të cilët ndihmojnë në mbrojtjen e qelizave nga dëmtimet që shkaktojnë radikalet e lira – faktorë që kontribuojnë në plakje dhe zhvillimin e sëmundjeve si kanceri. Çaji jeshil përmban katekinë, një antioksidant i fuqishëm që ndihmon në reduktimin e stresit oksidativ dhe ruajtjen e shëndetit.
- Shëndeti i zemrës
Konsumi i çajit, sidomos atij jeshil, mund të ndihmojë në uljen e kolesterolit LDL (“i keq”) dhe përmirësimin e qarkullimit të gjakut. Flavonoidet që ndodhen në çaj janë lidhur me një rrezik më të ulët të sëmundjeve të zemrës dhe goditjes në tru. Një studim i botuar në European Journal of Preventative Cardiology tregoi se konsumuesit e rregullt të çajit kishin 20% më pak gjasa të përjetonin probleme kardiovaskulare.
- Përqendrim dhe qetësi mendore
Çaji ofron një kombinim të rrallë: energji dhe qetësi. Kafeina e moderuar rrit fokusin dhe vigjilencën, ndërsa L-theanina, një aminoacid që gjendet në çaj, ndihmon në reduktimin e stresit dhe përmirësimin e humorit. Ky ekuilibër e bën çajin një zgjedhje ideale për ditë produktive pa ankth.
- Mund të reduktojë rrezikun e disa llojeve të kancerit
Polifenolet në çajin jeshil dhe të zi mund të ndikojnë pozitivisht në uljen e rrezikut për disa lloje kanceri, përfshirë atë të gjirit, lëkurës dhe prostatës. Kjo lidhet me aftësinë e tyre për të neutralizuar radikalet e lira dhe për të frenuar rritjen e qelizave kancerogjene. Megjithatë, nevojiten më shumë studime te njerëzit për të përforcuar këto gjetje.
- Nxit hidratimin
Çaji është një mënyrë e shkëlqyer për të qëndruar i hidratuar, sidomos si zëvendësues i pijeve të gazuara dhe atyre me shumë sheqer. Përdorimi i tij në vend të pijeve me kalori të larta mund të mbështesë edhe kontrollin e peshës.
Efekte anësore që duhen marrë parasysh
Ndjeshmëria ndaj kafeinës
Edhe pse çaji përmban më pak kafeinë se kafeja, disa njerëz mund të përjetojnë nervozizëm, pagjumësi ose shqetësime në stomak. Nëse e ndjen veten të ndjeshëm, zgjidh çajin e bardhë ose kalo në çajra bimorë pasdite.
Ndikimi në përthithjen e hekurit dhe kalciumit
Taninat dhe oksalatet në çaj mund të pengojnë përthithjen e hekurit (sidomos nga burimet bimore) dhe kalciumit. Personat me mungesë hekuri duhet të shmangin pirjen e çajit gjatë ose menjëherë pas vakteve kryesore.
Përfitimet e çajit bimor
Edhe pse nuk konsiderohen “çaj i vërtetë”, çajrat bimorë ofrojnë përfitime të vlefshme në varësi të përbërësve:
- Hibiskus: Ndihmon në uljen e tensionit të gjakut, i pasur me vitaminë C dhe antioksidantë.
- Nenexhik: Lehtëson problemet me tretjen dhe freskon mendjen.
- Livandë: Qetësues natyral, ndihmon në përmirësimin e gjumit dhe uljen e stresit.
- Kamomil: Promovon relaksimin dhe gjumin e thellë.
- Xhinxher: Ndihmon në lehtësimin e të përzierave dhe përmirëson tretjen.
- Rooibos: I pasur me antioksidantë, mbron zemrën dhe ndihmon në uljen e nivelit të sheqerit në gjak.
Çajrat që duhen shmangur
Çajrat e ambalazhuara me sheqer të shtuar
Shumë çajra me shishe përmbajnë sasi të mëdha sheqeri – shpesh sa një kanaçe me pije të gazuar. Për të përfituar maksimalisht, përgatisni çajin në shtëpi dhe ëmbëlsojeni lehtë me mjaltë nëse dëshironi.
Përzierjet artificiale
Pluhurat dhe koncentratet e çajit shpesh përmbajnë aditivë, ëmbëlsues artificialë dhe konservues. Këto mund të dëmtojnë përfitimet natyrore që ofron çaji. Zgjidhni gjethe çaji cilësore ose qese çaji të përpunuara minimalisht.
Përfundimi
Çaji nuk është thjesht një pije e ngrohtë – është një ritual që sjell relaks, energji të qetë dhe përfitime të vërtetuara për shëndetin. Me vetitë e tij antioksiduese, ndihmën që jep për zemrën dhe potencialin për të përmirësuar përqendrimin dhe gjumin, çaji është një zgjedhje ideale për përditshmërinë tonë. Përgatit një filxhan sot dhe shijo fuqinë e kësaj pijeje që ka sfiduar kohën!/ Shendeti.com.al / Burimi: Prevention.com
