Një raport i pavarur i lëshuar nga Instituti Newlines për Strategjinë dhe Qendrën e Kërkimit të Politikave në Uashington të martën tha se qeveria kineze “mban përgjegjësinë e shtetit për gjenocidin ujgur në shkelje të Konventës së Gjenocidit të KB”.
Një raport nga më shumë se 50 ekspertë globalë mbi të drejtat e njeriut, krimet e luftës dhe të drejtën ndërkombëtare zbuloi se veprimtaritë e qeverisë kineze në Xinjiang kundër ujgurëve shkelnin çdo dispozitë të Konventës së Gjenocidit të KB.
Kjo është hera e parë që një OJQ ndërmerr një analizë të pavarur ligjore të akuzave për gjenocid në Xinjiang, duke përfshirë përgjegjësinë që Pekini mund të mbajë për krimet e pretenduara.
Deri në dy milion ujgurë dhe pakica të tjera muslimane besohet të jenë strehuar në kampe të përhapura nëpër Xinjiang, sipas një raporti të Departamentit të Shtetit të SHBA.
Gjithashtu, sipas përvojave të ish-të burgosurve, shumë të burgosur në kampe u detyruan të indoktrinohen, u përballën me abuzime seksuale dhe madje edhe me sterilizim të detyruar.
Kina mohon akuzat për shkelje të të drejtave të njeriut, duke i quajtur vendet ku janë vendosur ujgurët si qendra për parandalimin e ekstremizmit fetar.
Azeem Ibrahim, drejtor i nismave speciale në Newlines dhe bashkëautor i raportit të ri, tha se kishte prova “të mëdha” për të mbështetur akuzat e gjenocidit.
Konventa e KB për gjenocidin u miratua nga Asambleja e Përgjithshme e KB në dhjetor 1948, dhe Kina, së bashku me 151 vende, është nënshkruese e saj.
Neni 2 i Konventës thotë se gjenocidi është një përpjekje për të kryer një veprim me synimin për të shkatërruar, tërësisht ose pjesërisht, një grup kombëtar, etnik, racor ose fetar.
Ekzistojnë pesë mënyra për të kryer gjenocid – vrasja e anëtarëve të një grupi të caktuar, shkaktimi i dëmit të rëndë trupor ose mendor, nënshtrimi i qëllimshëm i kushteve të jetesës që janë krijuar për të çuar në shkatërrim fizik në tërësi ose pjesërisht, pastaj vendosja e masave për të parandaluar lindjet brenda-grupore ose zhvendosja me forcë e fëmijëve nga një grup në tjetrin.
Megjithëse përmbushja e vetëm një prej dispozitave të mësipërme do të nënkuptojë kryerjen e gjenocidit, raporti i Newlines tregon se Kina ka përmbushur të gjitha kriteret me veprimet e saj në Xinjiang.
Konventa nuk parashikon ndëshkime të veçanta për shtetet ose qeveritë që zbulohet se kanë kryer gjenocid. Sidoqoftë, raporti i Newlines thotë se sipas konventës, 151 nënshkruesit e tjerë kanë përgjegjësinë të veprojnë.
“Detyrimi i Kinës për të parandaluar, ndëshkuar dhe mos kryer gjenocid është erga omnes, domethënë një borxh ndaj bashkësisë ndërkombëtare si një e tërë,” shtoi raporti.
Avokati Yonah Diamond, i cili punoi në raport, vuri në dukje se mosmarrëveshja e zakonshme publike rreth përkufizimit të gjenocidit ishte e nevojshme si provë e vrasjes masive ose shfarosjes fizike të njerëzve.
“Pyetja e vërtetë është nëse ka prova të mjaftueshme për të sugjeruar se qëllimi ishte shkatërrimi i popullsisë si i tillë, dhe ky është pikërisht fakti që raporti provon,” tha ai.
Të pesë kriteret e gjenocidit të renditura në Konventë janë paraqitur në raport për të arritur në përfundimin nëse qeveria kineze po e kryen atë krim.
“Duke pasur parasysh natyrën serioze të shkeljeve të të drejtave të njeriut, ky raport është provë e qartë dhe bindëse,” tha dokumenti.
Diamond theksoi se raporti përmbante dëshmitë e mijëra dëshmitarëve, si dhe dokumente zyrtare të qeverisë kineze.
Sipas dokumentit, qeveria kineze ka arrestuar midis një milion dhe dy milion njerëz në më shumë se 1,400 kampe në të gjithë Xinjiang që nga viti 2014, kur nisi këtë fushatë, e cila pretendohej se kishte për qëllim ekstremizmin.
Pekini tha se një veprim i tillë ishte i nevojshëm pas një serie sulmesh vdekjeprurëse ndaj Xinjiang dhe pjesëve të tjera të Kinës që ata i karakterizuan si terrorizëm.
Sidoqoftë, raporti detajon akuzat për abuzim seksual, tortura psikologjike, përpjekje për indoktrinim dhe një numër të panjohur të vdekjeve në kampe.
“Të burgosurit ujgurë në kampe u janë privuar të drejtat e tyre themelore të njeriut, poshtëruar rëndë dhe janë nënshtruar trajtimit çnjerëzor ose dënimit, duke përfshirë paraburgimin në izolim të izoluar pa ushqim për periudha të gjata.Vetëvrasjet janë bërë aq të zakonshme sa që të burgosurit duhet të veshin uniforma të posaçme për t’i parandaluar ata të bëjnë një gjë të tillë,” tha raporti.
Kishte gjithashtu një rënie dramatike të nivelit të lindjeve të ujgurëve në të gjithë rajonin me rreth 33 përqind midis 2017 dhe 2018.
Qeveria kineze konfirmoi këtë shifër, por duke deklaruar se midis 2010 dhe 2018, popullsia ujgure e Xinjiang u rrit.
Rian Thum, një bashkëpunëtor në raport dhe një historian ujgur nga Universiteti i Mançesterit, tha se pas 20 vitesh njerëzit do të shikonin përsëri në shtypjen në Xinjiang si “një nga aktet më të mëdha të shkatërrimit kulturor në shekullin e kaluar”, shkruan CNN .
Studiuesit përmendën fjalime dhe dokumente zyrtare në të cilat ujgurët dhe pakicat e tjera muslimane u referoheshin atyre si “barëra të këqija” ose “tumore”. Një direktivë qeveritare thuhet se u bëri thirrje autoriteteve lokale të thyejnë “prejardhjen e tyre, t’i zhdukin ata, të shkatërrojnë lidhjet dhe origjinën e tyre”.
“Shkurtimisht, personat dhe entitetet që kryejnë këto akte gjenocidi janë në fakt zyrtarë shteti dhe agjentë. Komisioni i këtyre veprimeve kundër ujgurëve i atribuohet domosdoshmërisht Kinës”, thuhet në raport.
