Themeluesi i WikiLeaks Julian Assange po përballet me ekstradimin në SHBA nga MB.
Shtetet e Bashkuara e akuzuan atë për pirateri të kompjuterëve qeveritarë dhe spiunim pasi ai siguroi dhe publikoi qindra mijëra dokumente konfidenciale midis 2010 dhe 2011.
Assange u arrestua në prill 2019 nga policia britanike nw ambasadën ekuadoriane në Londër, ku i ishte dhënë azili që nga 2012.
Vendimi për ekstradimin e tij pritet të shpallet më 4 janar.
Kush është Julian Assange?
Assange është një programues australian i kompjuterëve dhe themelues i WikiLeaks – një organizatë ndërkombëtare, jofitimprurëse, sinjalizuese, e themeluar në Islandë në 2006.
48-vjeçari është një botues i WikiLeaks dhe ish-kryeredaktor.
Gazetarja islandeze Kristinn Hrafnsson mori postin e redaktores në 2018.
Assange u bë i famshëm në mes të vitit 2010, pasi WikiLeaks publikoi të përditshmet ushtarake amerikane nga Afganistani dhe Iraku dhe telegramet amerikane në nëntor të atij viti.
Chelsea Manning
Ish-analistja ushtarake amerikane Chelsea Manning, ishte njeriu që ia dërgoi këtë informacion Assange.
Manning u akuzua dhe u dënua me 35 vjet burg në 2013, për shkelje të Aktit të Spiunazhit të vitit 1917 dhe shkelje të tjera.
Akti i Spiunazhit u miratua për të parandaluar çdo ndërhyrje në operacionet ushtarake të SHBA dhe për të parandaluar individë dhe grupe që të mbështesin armiqtë e SHBA.
Dënimi i Manning u ndryshua në janar 2017, ditë para se Presidenti i atëhershëm i SHBA Barack Obama të linte detyrën.
Çfarë zbuloi WikiLeaks?
WikiLeaks u bë i famshëm në prill 2010, pasi kjo faqe në internet publikoi një video 39-minutëshe në të cilën ushtarët amerikanë nga helikopteri Apache qëlluan dhe vranë më shumë se dhjetë irakianë, përfshirë dy gazetarë të Reuters.
Kjo video, e cila doli nga Manning, shkaktoi zemërim global dhe ringjalli debatin në lidhje me pushtimin amerikan të Irakut dhe praninë më të gjerë në Lindjen e Mesme.
Në korrik të atij viti, WikiLeaks, së bashku me disa media, të tilla si New York Times, botoi më shumë se 90,000 dokumente ushtarake amerikane në lidhje me luftën në Afganistan.
Midis tyre ishin detaje të paraportuara më parë në lidhje me vdekjet e civilëve, viktimat e zjarrit, sulmet ajrore amerikane, rolin e rrjetit al-Kaeda në vend dhe kombet që siguruan mbështetje për udhëheqësit afganë dhe talebanët.
Muaj më vonë, WikiLeaks lëshoi 391,832 dokumente në lidhje me luftën në Irak.
Këto raporte, të njohura edhe si ditarët e luftës në Irak, siguruan detaje nga kompanitë amerikane, të cilat datojnë nga janari 2014 deri në dhjetor 2019.
Ky lajm i rrjedhur është më i madhi në historinë e ushtrisë amerikane dhe ka zbuluar viktima të mëdha civile.
Në nëntor 2010, WikiLeaks lëshoi qindra mijëra telegrame diplomatike amerikane, në një ngjarje më të njohur si skandali Cablegate.
Janë botuar rreth 250,000 raporte, që datojnë nga 1996 deri në shkurt 2010.
Këto telegrame siguruan analiza dhe depërtime nga më shumë se 270 ambasada dhe konsullata nëpër botë.
Për çfarë akuzohet Assange?
Pasi Assange u arrestua, një juri e madhe në shtetin e Virxhinias e akuzoi atë për një akuzë të hakimit për gjoja ndihmimin e Manning për të hyrë në dokumente konfidenciale.
Në maj të vitit 2019, Assange u akuzua gjithashtu, sipas Aktit të Spiunazhit të SHBA-së të vitit 1917 – me 17 akuza për kërkimin, mbledhjen dhe botimin e dokumenteve ushtarake dhe diplomatike të SHBA-së në vitin 2010, të gjitha të siguruara nga Manning.
Assange është botuesi i parë që akuzohet sipas këtij ligji.
Lajmet e rrjedhura të theksuara në aktakuzë përfshijnë telegrame diplomatike amerikane, informacione rreth të burgosurve të Guantanamo dhe raporte të aktiviteteve në Irak dhe Afganistan.
Çfarë mund të ndodhë me Assange?
Nëse Assange ekstradohet në SHBA dhe akuzohet sipas Aktit të Spiunazhit, ai mund të marrë deri në 175 vjet burg.
Bazuar në një akuzë më pak serioze për hakimin në një kompjuter, themeluesi i WikiLeaks mund të marrë një maksimum prej pesë vjet burg.
Ekstradimi midis MB dhe SHBA është i rrallë.
Në vitin 2012, një kërkesë e SHBA-së për ekstradimin e hakerit Gary Mackinnon u refuzua sepse ai depërtoi në bazat e të dhënave të ushtrisë amerikane.
Në mënyrë të ngjashme, SHBA refuzoi kërkesën e Britanisë në fillim të këtij viti për të dorëzuar Anna Sachoolas, gruaja e një oficeri të inteligjencës amerikane, i akuzuar për vrasjen e një britaniku në një ngarje të rrezikshme automjeti.
Çfarë ndodhi me akuzat për sulm seksual?
Aktakuza e SHBA kundër Assange nuk përfshin asnjë nga akuzat për përdhunim për të cilin ai u akuzua nga dy suedeze në 2010.
Assange ka mohuar vazhdimisht akuzat.
Një gjykatë suedeze lëshoi një urdhër arresti ndërkombëtar për të në 2010, në mënyrë që ai të ekstradohej përsëri në këtë vend nordik.
Pasi u la i lirë me kusht në Mbretërinë e Bashkuar, Assange iu dha azil në ambasadën ekuadoriane në qershor 2012 nga presidenti i atëhershëm Rafael Correa, ku qëndroi për gati shtatë vjet.
Më 19 nëntor 2019, të gjitha akuzat për përdhunim kundër Assange u hoqën.
Pse është e rëndësishme kjo çështje?
Sipas grupeve të të drejtave të njeriut, një dënim i mundshëm i ekstradimit të Assange në SHBA do të përbënte një kërcënim të madh për të drejtat e fjalës së lirë dhe për punën e gazetarëve hulumtues në të gjithë botën.
Amnesty International tha se pasojat e dënimit të gazetarëve, botuesve dhe cilido që boton materiale qeveritare konfidenciale nga Assage, do të ishin “të drejtpërdrejta dhe të rënda”.
Avokatët e SHBA argumentojnë se akuzat kundër Assange mund të sfidohen nën Amendamentin e Parë të SHBA, i cili mbron të drejtën e lirisë së fjalës dhe shprehjes.
