Tërheqja amerikane dhe vështirësitë e shkaktuara nga sjellja luftarake e Turqisë po lëkundin NATO-n dhe inkurajojnë evropianët të zhvillojnë kapacitete për veprim autonom për të mbrojtur interesat e tyre, por konfliktet e tyre të ndërsjella po dëmtojnë besueshmërinë e tyre, thonë diplomatët dhe analistët.
Aleanca e Atlantikut të Veriut dhe Bashkimi Evropian kanë filluar t’i përshtaten situatës së re në botë.
Cilët janë armiqtë, ortakët; cilat janë kërcënimet; çfarë ka në dispozicion; çfarë mungon; ku janë dobësitë?
Shërbimet e inteligjencës Evropiane, civile dhe ushtarake, kanë përgatitur një analizë të situatës në terren në një dokument sekret.
Bazuar në përfundimet nga ajo analizë, përgatitjet kanë filluar për zhvillimin e Kompasit Strategjik, një dokument kyç në të cilin duhet të përshkruhet një drejtim i përbashkët në mbrojtje.
Dokumenti pritet të kompletohet gjatë presidencës franceze të Këshillit të BE në gjysmën e parë të 2022.
A është SHBA një aleat i besueshëm?
Busulla strategjike duhet t’i mundësojë BE-së “të menaxhojë krizat, të ulë varësinë e saj, të zhvillojë kapacitete dhe të përcaktojë partneritete,” raportoi AFP.
NATO nisi të njëjtën sipërmarrje pas kritikave të ashpra nga Presidenti francez Emmanuel Macron se Aleanca ishte në një gjendje “vdekjeje të trurit”.
Grupi i punës i ekspertëve sapo ka publikuar raportin e tij, i cili do të diskutohet nga ministrat e jashtëm të NATO-s në një video konferencë të martën dhe të mërkurën, ku Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Jens Stoltenberg do të paraqesë propozimet e tij në shkurt 2021.
Por mosmarrëveshjet dhe rivalitetet midis evropianëve dhe aleatëve dëmtojnë përpjekjet e tyre.
A janë Shtetet e Bashkuara, të cilat kanë vendosur në mënyrë të njëanshme të tërhiqen nga Afganistani, Iraku dhe disa pjesë të Evropës deri në fund të vitit, ende një aleat i besueshëm? – pyet ministrja gjermane e Mbrojtjes Annegret Kramp-Karrenbauer.
A ka ende vend për Turqinë në NATO, pasi ajo nuk respekton më rregullat e saj? – pyet ministri i Jashtëm francez Jean-Yves le Drian.
Aleatët do ta diskutojnë këtë në dhjetor, por do të duhet të presin deri në janar 2021 për të marrë përgjigje nga Presidenti i ri i SHBA Joe Biden.
Evropianët do të duhet të vendosin nëse do të rrisin pjesëmarrjen e tyre në misionet e NATO-s në Afganistan dhe Irak, ose do të largohen nga këto vende.
Mosmarrëveshje midis Francës dhe Gjermanisë
“Vendime të vështira” do të duhet të merren, paralajmëroi Stoltenberg.
Por evropianët nuk janë të bashkuar, as brenda BE-së dhe as në NATO.
Mosmarrëveshja më e dukshme është midis Francës dhe Gjermanisë.
Parisi dhe Berlini u përplasën në mes të nëntorit për “autonominë strategjike”, domethënë aftësinë e evropianëve për të vepruar në mënyrë autonome.
“Iluzionet në lidhje me autonominë strategjike duhet të ndalen,” tha Kramp-Karrenbauer.
Macron shprehu mospajtim me këtë dhe u pendua për “keqinterpretimin e historisë”, në një intervistë me revistën Le Grand Continent.
“Epo, nuk kam dëgjuar nga Kancelarja Angela Merkel se NATO është në çdo mënyrë e tepërt,” u përgjigj Kramp-Karrenbauer.
“Përkundrazi, në deklaratat e saj të para në lidhje me presidentin e sapozgjedhur të SHBA, ajo e bëri të qartë përsëri se ne duhet të investojmë në marrëdhëniet transatlantike. Dhe unë jam dakord me të për këtë.”
Kreu i diplomacisë evropiane Josep Borrell shprehu keqardhje për “debate sterile, ndonjëherë teologjike” në lidhje me aftësinë për të vepruar në mënyrë autonome në lidhje me sfidat.
Nevojitet autonomia evropiane
Eksperti i mbrojtjes Arnaud Danjean, një deputet francez, shprehu keqardhje për “problemin e pabazë”.
“Varësitë e evropianëve janë të mëdha – dronë, raketa, sensorë, sinjal GPS për armë të drejtuara dhe madje edhe në hapësirë, ku ata duhet të organizohen më mirë për të shmangur problemet,” paralajmëroi ai.
“Eshtë e nevojshme të shikojmë hierarkinë e përparësive të sigurisë. Të gjithë e dinë se zemra e NATO-s është roli i saj në krahun lindor, në lidhje me Rusinë,” theksoi ai.
“Autonomia e vërtetë evropiane është e nevojshme në krahun jugor, sepse vendimet në NATO merren unanimisht dhe Turqia është një problem, sepse ajo paralizon Aleancën duke kundërshtuar disa operacione në atë rajon, kryesisht në Libi,” tha ai.
“Franca dhe Gjermania duhet të ndalojnë diskutimet e panevojshme dhe të përqendrohen në atë që kanë të përbashkët: dëshirën për të ndërtuar kapacitete më të forta evropiane,” këshillon Ulrike Franke.
