Barra globale e kancerit po rritet, mes nevojave në rritje për shërbime
Përpara Ditës Botërore të Kancerit, agjencia e kancerit në Organizatën Botërore të Shëndetësisë (OBSH), Agjencia Ndërkombëtare për Kërkime mbi Kancerin (IARC), ka publikuar vlerësimet më të fundit të kancerit. OBSH publikoi gjithashtu rezultatet e sondazhit nga 115 vende, duke treguar se shumica e vendeve nuk financojnë në mënyrë adekuate shërbimet prioritare të kancerit dhe kujdesit paliativ, si pjesë e mbulimit shëndetësor universal (UHC).
Vlerësimet e IARC, bazuar në burimet më të mira të të dhënave në vitin 2022, nxjerrin në pah barrën në rritje të kancerit, ndikimin joproporcional dhe nevojën urgjente për të trajtuar pabarazitë e kancerit në mbarë botën.
Në vitin 2022, u identifikuan rreth 20 milionë raste të reja me kancer dhe 9.7 milionë vdekje. Numri i njerëzve që gëzonin jetë 5 vite pas një diagnoze të kancerit ishte 53.5 milionë. Rreth 1 në 5 njerëz zhvillojnë kancer gjatë jetës së tyre, afërsisht 1 në 9 burra dhe 1 në 12 gra vdesin nga kjo sëmundje.
Anketa globale e OBSH-së mbi UHC dhe kancerin tregon se vetëm 39% e vendeve pjesëmarrëse mbuluan bazat e menaxhimit të kancerit si pjesë e shërbimeve të tyre shëndetësore të financuara për të gjithë qytetarët, ‘paketat e përfitimeve shëndetësore’ (HBP). Vetëm 28% e vendeve pjesëmarrëse mbuluan kujdesin shtesë për njerëzit që kërkojnë kujdes paliativ, duke përfshirë lehtësimin e dhimbjeve në përgjithësi, dhe jo vetëm, të lidhur me kancerin.
Tre llojet kryesore të kancerit në 2022: kanceri i mushkërive, gjirit dhe kolorektalit
Vlerësimet e reja të disponueshme në Observatorin Global të Kancerit të IARC tregojnë se 10 lloje të kancerit përbënin rreth dy të tretat e rasteve dhe vdekjeve në vitin 2022. Të dhënat mbulojnë 185 vende.
Kanceri i mushkërive është kanceri më i zakonshëm në mbarë botën me 2.5 milionë raste të reja që përbënin 12.4% të totalit të rasteve të reja. Kanceri i gjirit të femrave renditet i dyti (2.3 milionë raste, 11.6%), i ndjekur nga kanceri kolorektal (1.9 milionë raste, 9.6%), kanceri i prostatës (1.5 milionë raste, 7.3%) dhe kanceri i stomakut (970 000 raste, 4.9%).
Kanceri i mushkërive ishte shkaku kryesor i vdekjeve nga kanceri (1.8 milionë vdekje, 18.7% e vdekjeve totale nga kanceri) i ndjekur nga kanceri kolorektal (900 000 vdekje, 9.3%), kanceri i mëlçisë (760 000 vdekje, 7.8%), kanceri i gjirit (670). 000 vdekje, 6,9%) dhe kanceri i stomakut (660 000 vdekje, 6,8%). Rishfaqja e kancerit të mushkërive si kanceri më i zakonshëm ka të ngjarë të lidhet me përdorimin e vazhdueshëm të duhanit.
Kishte disa ndryshime sipas gjinisë në incidencë dhe vdekshmëri nga totali global për të dy gjinitë. Për gratë, kanceri më i diagnostikuar dhe shkaku kryesor i vdekjes nga kanceri ishte kanceri i gjirit, ndërsa kanceri i mushkërive për burrat. Kanceri i gjirit ishte kanceri më i zakonshëm tek gratë në shumicën dërrmuese të vendeve (157 nga 185).
Për meshkujt, kanceri i prostatës dhe kolorektalit ishin kanceret e dyta dhe të treta më të zakonshme, ndërsa kanceri i mëlçisë dhe kolorektalit ishin shkaktarët e dytë dhe të tretë më të zakonshëm të vdekjes nga kanceri. Për gratë, kanceri i mushkërive dhe kolorektal ishin të dytit dhe të tretët si për numrin e rasteve të reja ashtu edhe për numrin e vdekjeve.
Kanceri i qafës së mitrës ishte kanceri i tetë më i zakonshëm në botë dhe shkaku i nëntë kryesor i vdekjeve nga kanceri, duke llogaritur 661 044 raste të reja dhe 348 186 vdekje. Është kanceri më i zakonshëm tek gratë në 25 vende.
Studiuesit vënë në dukje disa faktorë si nxitja e rritjes së pritshme në normat e kancerit, të tilla si obeziteti, përdorimi i duhanit dhe përdorimi i alkoolit, si dhe faktorët mjedisorë si ndotja e ajrit.
Në Shtetet e Bashkuara, numri i njerëzve që vdesin nga kanceri vazhdon të bjerë ndërsa normat e incidencës së formave të caktuara të sëmundjes rriten, sipas një raporti të publikuar muajin e kaluar nga Shoqata Amerikane e Kancerit.
Nga viti 1991 deri në vitin 2021, vdekjet nga kanceri në SHBA ranë me 33%, kryesisht për shkak të rënies së përdorimit të duhanit, zbulimit të hershëm dhe përmirësimeve të mëdha në trajtime. Megjithatë, pabarazitë racore vazhdojnë, me njerëzit me ngjyrë që përballen me rreziqe më të larta.
Pacientët me kancer po bëhen gjithashtu më të rinj, vuri në dukje raporti i Shoqatës Amerikane të Kancerit. Për shembull, përqindja e diagnozave të kancerit kolorektal te të rriturit nën 55 vjeç, u rrit nga 11% në 1995 në 20% në 2019-ën, ka zbuluar një studim i mëparshëm.
Presidenti Joe Biden e ka bërë luftën kundër kancerit një pjesë të rëndësishme të administratës së tij, me përpjekjen e tij Cancer Moonshot që synon të përgjysmojë vdekjet nga kanceri në SHBA në 25 vjet. Agjencitë, duke përfshirë NASA-n dhe Agjencinë për Mbrojtjen e Mjedisit, janë angazhuar për t’iu bashkuar përpjekjeve së bashku me Departamentin e Shëndetësisë dhe Shërbimeve Njerëzore dhe Departamentin e Çështjeve të Veteranëve.
“Pavarësisht progresit që është bërë në zbulimin e hershëm të kancerit dhe trajtimin dhe kujdesin e pacientëve me kancer – pabarazi të konsiderueshme në rezultatet e trajtimit të kancerit ekzistojnë jo vetëm midis rajoneve me të ardhura të larta dhe të ulëta të botës, por edhe brenda vendeve. Vendi ku jeton dikush nuk duhet të përcaktojë nëse ai jeton. Ekzistojnë mjete për t’u mundësuar qeverive që t’i japin përparësi kujdesit ndaj kancerit dhe për të siguruar që të gjithë të kenë akses në shërbime cilësore dhe të përballueshme. Kjo nuk është vetëm një çështje burimesh, por një çështje e vullnetit politik”, tha Dr. Cary Adams, kreu i Unionit për Kontrollin Ndërkombëtar të Kancerit, në njoftimin e së premtes nga Agjencia Ndërkombëtare për Kërkimin e Kancerit./Gazeta Shëndeti
