Një artikull në faqen britanike Middle East Eye (MEE) tregon përpjekjet e vazhdueshme izraelite për të marrë kontrollin e vendeve të shenjta myslimane, qoftë në Jerusalem, Hebron apo Nablus.
Autori i artikullit Joseph Massad, një profesor i historisë politike dhe kulturore arabe në Universitetin e Kolumbias, tha se izraelitët kishin mbledhur mbështetës midis liderëve arabë gjatë muajit të kaluar për t’i bërë presion qeverisë jordaneze që kjo e fundit të ushtronte presion mbi autoritetet palestineze për të shuar çdo kryengritje të mundshme gjatë Ramazanit.
Massad thekson se rezistenca dhe kryengritjet palestineze kundër kolonializmit të emigrantëve izraelitë nuk kishin ndalur që nga ardhja e parë e kolonëve hebrenj në vitet 1880. Ai shton se Izraeli mund t’i bëjë thirrje çdo lideri arab që ta ndihmojë atë për të shuar demonstratat palestineze, por se nuk ka asnjë arsye për të besuar se palestinezët do të ndalojnë ndonjëherë së rezistuari për sa kohë që ekziston kolonializmi i emigrantëve sionistë.
Ndalimi fetar
Massad iu referua përpjekjeve izraelite për të marrë kontrollin e vendeve të shenjta palestineze, duke thënë se pasi izraelitët pushtuan Jerusalemin Lindor në vitin 1967, ministri i atëhershëm izraelit i Mbrojtjes Moshe Dayan vendosi të lejojë një vakëf palestinez të sundonte gjithmonë Haram al-Sharif, ose atë që judenjtë e quajnë “Mali i Tempullit”.
Edhe rabinët kryesorë ashkenazi dhe sefardikë në Izrael, së bashku me qindra rabinë të tjerë, morën një vendim ligjor ose halakik duke i ndaluar hebrenjtë të hynin në zonë dhe të luteshin atje, pasi kjo do të ishte një shkelje e ligjit fetar hebre, ose halah, për shkak të “papastërtisë së të gjithë hebrenjve pas prishjes së Tempullit të Dytë”.
Edhe rabinët fundamentalistë, ndjekës të rabinit fanatik Zvi Yehuda Kook, shumë prej ndjekësve të të cilit u bënë kolonë fetarë në Bregun Perëndimor dhe Jerusalemin Lindor pas vitit 1967, e pranuan këtë ndalim fetar.
Megjithatë, disa nga grupet ekstreme jo-fetare sioniste, veçanërisht ato të lidhura me grupin terrorist Lehi përpara krijimit të shtetit izraelit, argumentuan se rabinët e kishin gabim dhe se hebrenjtë duhet të ndërtonin një sinagogë atje. Në vitin 1969, një ekstremist i krishterë australian i vuri zjarrin Xhamisë Al-Aksa. Izraelitët e arrestuan me pretendimin se ishte i sëmurë mendor dhe vite më vonë u deportua.
Shlomo Goren
Shlomo Goren, një rabin i ushtrisë izraelite, i cili do të bëhej kryerabini i Izraelit ashkenazi në 1973, kishte ndikimin më të madh në këtë çështje. Goren pretendoi se hebrenjtë mund të vizitonin dhe të luteshin në zonat e Tempullit të Lashtë që u zgjerua në fund të periudhës së Tempullit të Dytë dhe se kjo nuk do të ishte një shkelje e halahës (ligjit).
Ai tha se kishte prova që hebrenjtë kishin ndërtuar një vend të përhershëm lutjeje në “Kodër” deri në shekullin e 16-të, një pretendim që historianët e kundërshtojnë.
Në zellin e tij për t’u lejuar hebrenjve akses në faltoret islame, Goren argumentoi se Muri Perëndimor (Zid Al-Buraq) nuk ishte një vend adhurimi hebre deri në shekullin e 17-të për shkak të kufizimeve osmane për lutjet hebraike diku tjetër në zonën e Haram al-Sharif.
Qasja në faltoret myslimane
Në vitin 1994, Goren i shkroi kryeministrit Yitzhak Rabin se “ne nuk mund të kërkojmë të drejta në Murin Perëndimor” dhe se hebrenjtë duhet të lejohen të luten në të gjithë zonën e “Malit të Tempullit”.
Rabinët kryesorë në Izrael filluan ta konsideronin idenë pjesërisht të pranueshme në vitet 1980, dhe rabinët sefardë dhe ashkenazi propozuan ndërtimin e një sinagoge në cepin juglindor të vendit, pas xhamisë Al-Aksa dhe jashtë zonës Al-Haram.
Në fakt, vetë muri i Al-Buraqit, si dhe Haram al-Sharif, nuk kishin rëndësi qendrore fetare si vend lutjeje për hebrenjtë përpara ngritjes së Sionizmit.
Ndërsa hebrenjtë u lejuan të luteshin atje gjatë epokës osmane, kolonizatorët sionistë dhe ekstremistët filluan të pretendonin Murin, duke shkaktuar përplasje të shumta të dhunshme me muslimanët palestinezë në vitet 1920. Kjo kulmoi me dhunën e vitit 1929 që përfshiu të gjithë vendin. Palestinezët e quajtën atë “Revolucioni Al-Buraq” në të cilin u vranë më shumë se 200 hebrenj dhe palestinezë.
Në vitin 1986, 70 rabinë, të thirrur nga Goren, lëshuan një urdhër të ri që lejonte hebrenjtë të “hynin dhe të luteshin në Malin e Tempullit në pjesën më të madhe të territorit të tij” dhe se një sinagogë mund të ndërtohej vërtet atje.
Deri në vitin 1990, Menachem Schneerson, i njohur si Rabini Lubavicher, kishte udhëzuar ndjekësit e tij të mbanin ceremoni në Malin e Tempullit, ndërsa grupi i Besimtarëve të Malit të Tempullit, i themeluar në vitin 1967 nën Gershon Solomon, planifikoi të vendoste gurin e themelit për Tempullin e Tretë në zonë, në Haram al-Sharif.
Solomon ishte një nacionalist izraelit dhe jofetar në atë kohë, megjithëse duket se është bërë i tillë në mesin e viteve 1990, siç dëshmohet nga literatura fetare-nacionaliste në rritje e lëvizjes së tij dhe lidhjet e tij financiare me grupet fundamentaliste të krishtera.
Palestinezët demonstruan kundër planeve të “Besimtarëve të Malit të Tempullit”. Forcat izraelite vranë më shumë se 20 protestues palestinezë dhe plagosën më shumë se 150. Kjo çoi në nxjerrjen e dy rezolutave të Kombeve të Bashkuara që dënonin përdorimin e forcës nga qeveria izraelite dhe refuzimin e saj për të lejuar Sekretarin e Përgjithshëm të OKB-së të vizitonte Haram al-Sharif.
“Mjafton të thuhet se masakra dhe protesta ndërkombëtare që pasoi ndërprenë planet e rabinit Schneerson”, shton autori.
Faktori Oslo
Kishte gjithashtu një grup më radikal sionist që kërkonte një “të drejtë” të pretenduar hebreje për okupim dhe lutje në Haram al-Sharif, lëvizja Hai Ve-Kayam e udhëhequr nga Yehuda Etzion, babai i të cilit ishte anëtar i grupit terrorist Lehi. Etzion kaloi shtatë vjet në burgjet izraelite për anëtarësim në një organizatë terroriste hebreje të viteve 1980 duke u përpjekur të hidhte në erë Kupolën e Shkëmbit.
Etzion dhe grupi i tij këmbëngulën për t’u lutur në Al-Haram, duke detyruar policinë izraelite t’i largonte ata, dhe skena të tilla ndezën një mbështetje më të madhe për lëvizjen në shoqërinë koloniale hebreje izraelite, qoftë fetare apo laike.
Grupe të tjera që bëjnë pretendime të ngjashme janë: “Yemin Israel”, “Kach”, “Kahane Hai”, “Temple Institute”, “Temple Establishment Movement”, “Ateret Kohanim” dhe të tjerë.
Shumë prej këtyre grupeve u mobilizuan pas Marrëveshjes së Oslos nga frika se Autoriteti Palestinez mund të fitonte kontrollin e al-Haram-it, veçanërisht pas marrëveshjes së paqes izraelito-jordaneze të vitit 1994, e cila kërkonte që Izraeli të respektonte “rolin e veçantë” të Jordanisë në faltoret myslimane në Jerusalem. .
Yesha Rabin
Në shkurt 1997, Komiteti Yesha Rabbi, një komponent qendror brenda lëvizjes koloniale dhe kombëtare-fetare sioniste, vendosi të lejojë rabinët që besonin se hebrenjtë duhet të luteshin në Malin e Tempullit ta bënin këtë.
Ndërkohë, shumë gjyqtarë dhe politikanë të Gjykatës së Lartë izraelite kanë filluar t’i bëjnë thirrje qeverisë dhe Kryerabinatit për të hequr ndalimin e lutjeve hebreje në Malin e Tempullit. Përpjekja arriti kulmin me një vizitë te lideri i Likud, Ariel Sharon në Haram al-Sharif në shtator 2000, i shoqëruar nga policia izraelite e trazirave.
Protestat palestineze pasuan në të cilat katër palestinezë u vranë dhe dhjetëra u plagosën. Vizita e Sharonit ndezi një tjetër kryengritje palestineze ose Intifada. Javën pasuese, Izraeli vrau 70 palestinezë dhe Sharon u zgjodh kryeministër i Izraelit pesë muaj më vonë.
Rezistenca vazhdon
Përpara vitit 2003, qeveria izraelite filloi të lejonte maksimumi tre hebrenj fetarë që të vizitonin Haram al-Sharif në të njëjtën kohë, por që atëherë numri është rritur në mënyrë të vazhdueshme në më shumë se 50, pa miratimin e autoriteteve të vakëfit islamik.
Deri në vitin 2009, pas komenteve raciste për palestinezët, ministri i Brendshëm izraelit Yitzhak Aharonvich, nga partia e krahut të djathtë Yisrael Beiten, kishte vizituar përsëri Haram al-Sharif. Provokimet dhe përdhosjet sioniste vazhduan. Në shtator 2015, qeveria izraelite pengoi palestinezët të hynin në Haram al-Sharif për të lejuar hebrenjtë të luten atje.
Pasoi një kryengritje palestineze gjatë së cilës policia izraelite qëlloi dhjetëra palestinezë.
Në fakt, çështja nëse hebrenjtë lejohen sipas ligjit Halachic të hyjnë në Haram al-Sharif, e lëre më të luten atje, mbetet një pikë e madhe mosmarrëveshjeje në qarqet fetare hebreje në Izrael, në masën që Netanyahu arriti një marrëveshje me një rabin konservator vitin e kaluar, lideri i një partie politike, për të ndaluar përkohësisht hebrenjtë të hyjnë në Haram al-Sharif në këmbim të bashkimit me qeverinë e tij të koalicionit.
Rezistenca e vazhdueshme palestineze kundër kolonializmit izraelit në javët e fundit, qoftë në Izrael apo në Bregun Perëndimor dhe Gaza, ka arritur kulmin e saj, me vrasjet izraelite të palestinezëve në të gjithë Bregun Perëndimor, veçanërisht në Jenin.
Ndërsa palestinezët e kuptojnë se kolonializmi emigrant ka shënjestruar dhe vazhdon të synojë të gjithë vendin palestinez, përpjekjet e vazhdueshme për të pushtuar vendet e shenjta të muslimanëve palestinezë, qoftë në Jerusalem, Hebron etj., vazhdon me ritëm të plotë.
