Mikrobet janë kudo rreth nesh, si në mjedisin tonë ashtu edhe në trupin tonë.
Trupi ka shumë mënyra për të mbrojtur veten kundër patogjenëve (organizmave që shkaktojnë sëmundje). Lëkura, mukoza dhe qerpikët (qimet mikroskopike që largojnë mbeturinat nga mushkëritë) funksionojnë të gjitha si barriera fizike për të parandaluar hyrjen e patogjenëve në trup në radhë të parë.
Kur një patogjen infekton trupin, mbrojtja e trupit, e quajtur sistemi imunitar, nxitet dhe patogjeni sulmohet dhe shkatërrohet ose mposhtet.
Reagimi natyral i trupit
Një patogjen është bakter, virus, parazit që mund të shkaktojë sëmundje brenda trupit. Çdo patogjen përbëhet nga disa nënpjesë, zakonisht unike për atë patogjen specifik dhe sëmundjen që shkakton. Nënpjesa e patogjenit që shkakton formimin e antitrupave quhet antigjen. Antitrupat e prodhuar në përgjigje të antigjenit të patogjenit janë një pjesë e rëndësishme e sistemit imunitar. Ju mund t’i konsideroni antitrupat si ushtarë në sistemin mbrojtës të trupit. Çdo antitrup, ose ushtar, në sistemin tonë është i trajnuar për të njohur një antigjen specifik. Ne kemi mijëra antitrupa të ndryshëm në trupin tonë. Kur trupi i njeriut ekspozohet ndaj një antigjeni për herë të parë, duhet kohë që sistemi imunitar të përgjigjet dhe të prodhojë antitrupa specifikë për atë antigjen.
Ndërkohë, personi është i prirur të sëmuret.
Pasi të prodhohen antitrupat specifikë të antigjenit, ata punojnë me pjesën tjetër të sistemit imunitar për të shkatërruar patogjenin dhe për të ndaluar sëmundjen. Antitrupat ndaj një patogjeni në përgjithësi nuk mbrojnë kundër një patogjeni tjetër, përveç kur dy patogjenë janë shumë të ngjashëm me njëri-tjetrin, si kushërinjtë. Pasi trupi prodhon antitrupa në përgjigjen e tij primare ndaj një antigjeni, ai gjithashtu krijon qeliza kujtese që prodhojnë antitrupa, të cilat mbeten të gjalla edhe pasi patogjeni mposhtet nga antitrupat. Nëse trupi ekspozohet ndaj të njëjtit patogjen më shumë se një herë, përgjigja e antitrupave është shumë më e shpejtë dhe më efektive se herën e parë, sepse qelizat e kujtesës janë gati për të prodhuar antitrupa kundër atij antigjeni.
Kjo do të thotë se nëse personi ekspozohet ndaj patogjenit të rrezikshëm në të ardhmen, sistemi i tij imunitar do të jetë në gjendje të përgjigjet menjëherë, duke u mbrojtur nga sëmundjet.
Si ndihmojnë vaksinat
Vaksinat përmbajnë pjesë të dobësuara ose joaktive të një organizmi të caktuar (antigjen) që shkakton një përgjigje imune brenda trupit. Vaksinat më të reja përmbajnë planin për prodhimin e antigjeneve dhe jo vetë antigjenin. Pavarësisht nëse vaksina përbëhet nga vetë antigjeni apo nga plani që trupi të prodhojë antigjenin, ky version i dobësuar nuk do të shkaktojë sëmundjen tek personi që merr vaksinën, por do të nxisë sistemin e tyre imunitar të përgjigjet sa më shumë, do të kishte reagimin e parë ndaj patogjenit aktual.
Disa vaksina kërkojnë doza të shumëfishta. Ndonjëherë kjo nevojitet për të lejuar prodhimin e antitrupave jetëgjatë dhe zhvillimin e qelizave të kujtesës. Në këtë mënyrë, trupi trajnohet për të luftuar organizmin specifik që shkakton sëmundje, duke ndërtuar kujtesën e patogjenit në mënyrë që ta luftojë atë me shpejtësi nëse ekspozohet në të ardhmen.
Imuniteti i tufës
Jo të gjithë mund të vaksinohen. Njerëzit me kushte themelore shëndetësore që dobësojnë sistemin e tyre imunitar (si kanceri ose HIV) ose që kanë alergji të rënda ndaj disa komponentëve të vaksinës mund të mos jenë në gjendje të vaksinohen me disa vaksina. Këta njerëz ende mund të mbrohen nëse jetojnë në dhe ndër të tjera që janë të vaksinuar. Kur shumë njerëz në një komunitet janë të vaksinuar, patogjeni e ka të vështirë të qarkullojë, sepse shumica e njerëzve me të cilët ballafaqohet janë të imunizuar. Pra, sa më shumë që të tjerët të vaksinohen, aq më pak ka gjasa që njerëzit që nuk janë në gjendje të mbrohen nga vaksinat të rrezikohen madje të ekspozohen ndaj patogjenëve të dëmshëm. Ky quhet imuniteti i tufës.
Kjo është veçanërisht e rëndësishme për ata njerëz që jo vetëm nuk mund të vaksinohen, por mund të jenë më të ndjeshëm ndaj sëmundjeve kundër të cilave vaksinojmë. Asnjë vaksinë e vetme nuk ofron mbrojtje 100% dhe imuniteti i tufës nuk ofron mbrojtje të plotë për ata që nuk mund të vaksinohen në mënyrë të sigurt. Por me imunitetin e tufës, këta njerëz do të kenë mbrojtje thelbësore, falë vaksinimit të atyre që i rrethojnë.
Vaksinimi jo vetëm që na mbron ne, por mbron edhe njerëzit në komunitet që nuk janë në gjendje të vaksinohen. Nëse keni mundësi, vaksinohuni.
Gjatë gjithë historisë, njerëzit kanë zhvilluar me sukses vaksina për një sërë sëmundjesh kërcënuese për jetën, duke përfshirë meningjitin, tetanozin, fruthin.
Shoqata Together for Life, për të rritur ndërgjegjësimin ndaj vaksinimit për COVID-19, në kuadër të fushatës “Le të flasim për vaksinat”, mbështetur nga Organizata Botërore e Shëndetësisë në Shqipëri – WHO Albania.
