Skleroza e shumëfishtë (MS) quhet edhe “sëmundja me 1000 fytyra”. Mund të jetë aq i ndryshëm sa që deklaratat e përgjithshme mund të bëhen vetëm në një masë të kufizuar. Nga kjo sëmundje inflamatore kronike e sistemit nervor preket gra rreth 3 herë më shpesh se burrat. Shumica e njerëzve të prekur diagnostikohen me MS në fillim të moshës madhore.
Shkaqet e sëmundjes autoimune janë ende të paqarta.
Në sklerozën qelizat imune sulmojnë nervat – duke çuar në inflamacion dhe dhimbje. Shkaqet e keqmenaxhimit ende nuk janë sqaruar qartë. Hulumtimet sugjerojnë se ekziston një lidhje midis përbërjes së florës së zorrëve dhe sëmundjeve të trurit – të quajtura. Studiuesit supozojnë se shkaktari qendror është një infeksion viral në fëmijëri ose adoleshencë që fillimisht duket i padëmshëm dhe prish aktivitetin e sistemit imunitar.
MS nuk është ngjitëse. Gjithashtu nuk është një sëmundje e trashëguar në kuptimin klasik, edhe pse mund të shfaqet në familje.
Çrregullime të ndryshme si simptomat e para të MS
Shenjat e rëndësishme të sklerozës janë çrregullimet neurologjike. Simptomat e mëposhtme mund të shfaqen individualisht ose të kombinuara:
- Çrregullime vizuale (vizion i dyfishtë)
- Dhimbje në këmbë
- Paraliza
- Çrregullime të fshikëzës dhe zorrëve
- Çrregullime të ekuilibrit dhe koordinimit
- Çrregullime të të folurit
- lodhje kronike (lodhje)
- çrregullime seksuale
Fillimisht çrregullimet zhduken ose mbeten vetëm simptoma të vogla. Me kalimin e kohës, shtohen të reja, disa prej të cilave janë të përhershme.
Tipike për rrjedhën e MS: Ashpërsia e simptomave rritet me përparimin e sëmundjes, por disa çrregullime ndodhin vetëm përkohësisht.
Diagnoza
MS është shpesh e vështirë për t’u diagnostikuar, edhe për mjekët me përvojë, për shkak të paraqitjeve të ndryshme.
Së pari, bëhet një vlerësim i kujdesshëm i historisë mjekësore, anamnezës. Kjo zakonisht pasohet nga një ekzaminim neurologjik i sistemit musculoskeletal, koordinimit, ekuilibrit dhe organeve shqisore. Imazhet e trurit dhe palcës kurrizore krijohen gjithashtu duke përdorur imazhe të rezonancës magnetike. Një e ashtuquajtur punksion lumbal (heqja e lëngut nervor me një gjilpërë të zbrazët nga palca kurrizore në nivelin e shtyllës kurrizore) jep informacion për qelizat inflamatore dhe trupat e disa proteinave të dyshimta. Megjithëse një test gjaku nuk mund të zbulojë MS, është ende e rëndësishme të përjashtohen sëmundje të tjera me simptoma të ngjashme.
Pamja klinike duhet të krahasohet me rrjedhën e mëparshme të sëmundjes dhe më pas duhet të shikohen në një pamje të përgjithshme rezultatet e ekzaminimit neurologjik dhe gjetjet nga ekzaminimet shtesë.
Forconi sistemin tuaj imunitar përmes të ushqyerit
Aktualisht nuk ka kurë për sklerozën, por mund të trajtohet. Qëllimi është të ngadalësohet përparimi i sëmundjes dhe të ruhet cilësia e jetës sa më shumë që të jetë e mundur. Njerëzit e prekur nga MS mund të përdorin dietën e tyre për të forcuar sistemin e tyre imunitar dhe për të minimizuar inflamacionin. Prandaj, dieta duhet të përbëhet kryesisht nga perime, vajra me cilësi të lartë, arra dhe fara. Acidet yndyrore omega-3 anti-inflamatore kanë një efekt veçanërisht pozitiv. Karbohidratet (p.sh. bukë, makarona, ushqime me sheqer) duhet të shmangen.
Një tjetër qasje është sigurimi i më shumë baktereve të mira të zorrëve: me probiotikë dhe prebiotikë. Bakteret e zorrëve prodhojnë acide yndyrore të vlefshme me zinxhir të shkurtër si butirati dhe propionati nga ushqimet e pasura me fibra. Ato janë të nevojshme për të riparuar qelizat nervore.
Sipas studimeve të fundit, acidi propionik mund të forcojë sistemin imunitar.
Medikamente anti-inflamatore
Në sulmet akute, pacientët marrin doza të larta të barnave anti-inflamatore, zakonisht hormone steroide (kortikosteroide). Barnat që dobësojnë sistemin imunitar – janë të përshkruara për trajtim bazë dhe përshkallëzues. Ato synojnë të ndalojnë përparimin e kësaj sëmundjeje kronike.
Qasjet shoqëruese të trajtimit për sklerozën
Ka edhe masa të fizioterapisë dhe terapisë okupacionale, ndihmë të terapisë së të folurit dhe – më e rëndësishmja – mbështetje psikoterapeutike. Akupunktura ose metodat antroposofike mund të plotësojnë terapinë. atjetëPr duhet të diskutohen me mjekun kurues.
Transplantimi i qelizave staminale për rastet më të rënda
Nëse medikamentet kanë pak ose aspak efekt dhe skleroza përparon shpejt dhe në mënyrë agresive, një sistem i ri imunitar i shëndetshëm mund të shfaqet nga qelizat tuaja staminale. Nëpërmjet një ilaçi, qelizat staminale shkojnë nga palca e eshtrave në qarkullimin e gjakut dhe hiqen duke përdorur një lloj larje gjaku. Këto qeliza pararendëse më vonë mund të krijojnë qeliza të shëndetshme imune që nuk sulmojnë më sistemin nervor. Dozat e larta të kimioterapisë shkatërrojnë sistemin imunitar të sëmurë. Kjo mund të jetë kërcënuese për jetën, sepse pacienti nuk ka më qeliza të bardha të gjakut për rreth dhjetë ditë. Duke qenë se ekziston rreziku i lartë i infektimit, ai duhet ta kalojë këtë kohë në izolim. Më pas ai merr përsëri qelizat e tij staminale të hequra më parë. Ata supozohet të rriten në palcë dhe të ndërtojnë sistemin imunitar të freskët dhe të shëndetshme.
Përshtati nga Gjermanishtja në Shqip: Marsida Bregasi
