Këto ditë kemi folur për të drejtat e fëmijëve meqë jemi në përvjetorin e 30 të ratifikimit të Konventës ndërkombëtare të të Drejtave të fëmijëve në mbarë botën.
Nëse nuk e kemi ditur, kemi mësuar se të gjithë kemi të drejtat e njëjta, qofshim djem apo vajza, qofshim të pasur apo të varfër, qofshim me shëndet të mirë apo me aftësi të kufizuara, pa marrë parasysh ngjyën e lëkurës që kemi, të bardhë apo të zezë, qofshim banorë të një qyteti apo të një fshati.
Shkruan: Mirishahe Limani Hiler
Pra me pak fjalë, fëmijët kanë mësuar se është e drejtë e tyre që të presin nga prindërit që ata të ju mbrojnë, t’ju edukojnë, t’ju ndihmojnë të rriteni, zhvilloheni dhe lulëzoni. Në një Shtet ku të Drejtat e fëmijëve respektohen, nëse prindërit nuk kanë mjete financiare (para) për ta bërë këtë, ata mund të marrin ndihmë prej tij.
Ndonjëherë ndodhë që prindërit mund të mos jenë në gjendje të mbrojnë dhe të kujdesen për fëmijën e tyre për shkaqe të rënda shëndetësore, dhunë e ushtruar ndaj fëmijëve apo arsye të tjera. Në këtë pikë, shteti ndërhyn dhe merr masa (vendime) për të garantuar mirëqenien e fëmijës dhe të drejtën e tij për mbrojtje.
Çka janë të drejat ?
Është shumë e thjesht: Të drejtat janë rregulla që specifikojnë se çfarë mund të bëjmë dhe çfarë mund të kërkojmë.
Cilat janë të drejtat elementare?
Të gjithë fëmijët kemi të drejtë të jemi të mbrojtur, të arsimuar, të jetojmë në një mjedis të shëndetshëm, të kemi qasje në shërbimet publike siç janë spitalet, rrugët.
Pos kësaj, ne fëmijët kemi të drejtë të ecim të lirë dhe poashtu të mendojmë të lirshëm…
Çka duhet të dijmë?
Të gjithë fëmijët, nuk kemi vetëm të drejta por kemi edhe detyra të shtëpisë të cilat nuk kanë të bëjnë vetëm me detyrat shkollore që mësimdhënësit n’a ngarkojnë.
Cilat janë detyrat e shtëpisë për çdo fëmijë?
Për çdo fëmijë detyrat e shtëpisë janë të njëjta, ashtu edhe siq thamë se janë të njejta edhe të drejtat e tyre.
Detyrat e shtëpisë, çdo fëmijë jemi të detyruar t’i bëjmë dhe duhet ta pranojmë që t’i bëjmë ato.
Ne kemi për detyrë të punojmë mirë në shkollë, të jemi të sjellshëm me rrethinën tonë, të marrim pjesë në punë të shtëpisë dhe të shoqërisë. Fëmijët, sikurse edhe të rriturit, ne kemi për detyrë të respektojmë ligjin, të respektojmë të tjerët dhe të mbrojmë e respektojmë poashtu mjedisin tonë në të cilin jetojmë.
Çka duhet të mos harroj asnjë fëmijë?
Konkretisht në familje, ne fëmijët kemi të drejta dhe detyra ndaj prindërve tanë.
Detyra e parë: duhet t’i bindemi prindërve. Mos të harrojmë se prindërit kanë fuqinë, që deri në moshën tuaj madhore, të marrin të gjitha vendimet e nevojshme që ju shqetësojnë, dhe ju duhet t’i bindeni atyre.
Për shembull, prindërit janë ata që vendosin se ku jetoni (nuk mund të vendosni ju se ku doni të jetoni), dhe nuk mund të dilni nga shtëpia pa kërkuar leje.
Kujdes…!
Çdo fëmijë duhet të ketë kujdes dhe të kuptoj se fuqia që kanë prindërit tuaj nuk është absolute. Prindërit nuk mund të vendosin gjithçka e pavarësisht se si duan. Gjithëmonë duhet të dihet se vendimet që ata marrin dhe rregullat që ata vendosin duhet të marrin parasysh aftësitë tuaja ( çfarë jeni në gjendje ose jo për të bërë), shkallën tuaj të pjekurisë, mirëqenien tuaj dhe shijet tuaja.
Edhe pse ky nuk është një artikull ligjor i shkruar, është e qartë se ju i keni borxh respektin prindërve tuaj edhe nëse nuk jeni dakord me vendimet e tyre. Në anën tjetër edhe prindërit gjithashtu duhet t’ju respektojnë edhe nëse nuk pajtohen me sjelljen ose mendimet tuaja.
Të gjithë fëmijët keni të drejtat e lirisë së shprehjes dhe mendimit, me kusht që të mos harroni kurrë respektin për të tjerët.
Për çka duhet të kërkoj lejen e prindërve?
Prindërit janë të detyruar me ligj dhe kjo i jep fuqinë atyre të marrin të gjitha vendimet e nevojshme që ju shqetësojnë. Në praktikë, është e qartë që ju nuk kërkoni leje nga prindërit tuaj për çdo veprim që merrni. Ka gjëra që mund të vendosni vetë, dhe për më tepër, sa më shumë të rriteni dhe të piqeni, aq më shumë prindërit tuaj ju lënë lirinë për të zgjedhur.
Sa i përket orëve të daljes në shetitje në mbrëmje, situata në disa vende është e rregulluar dhe e kjartë e në disa vende jo.
Mënyra më e lehtë është që me prindërit të negociosh një kohë, që do të thotë se nga cila ora e deri në cilën orë do të dalësh në mbrëmje dhe ku do të shkosh, në kinema, të shikosh lojë futbolli, në një koncert, në një restorant, tek shoku, shoqja etj.
Mos harroni se…
Çdo fëmijë nuk duhet të harroj se ka akoma gjëra të rëndësishme ose të jashtëzakonshme që nuk mund t’i bëjë pa informuar ose kërkuar leje nga prindërit e tij. Për shembull, të shkoni e ta kaloni natën tek shokët e juaj , të huazoni një objekt me vlerë prej shoqërisë apo familjarëve jasht shtëpisë, të huazoni para, të bleni IPhone, një kompjuter apo një bicikletë. Në të gjitha këto raste, kjo nënkupton lidhjen e një kontrate, andaj kjo kontratë nuk është e vlefshme nëse nuk keni pëlqimin e prindërve dhe ai në çdo moment ka të drejtë të anuloj këtë. Marrëveshja me prindërit është e domosdoshme dhe ajo mund të jetë shumë e lehtë: me gojë apo me shkrim.
