Në një përpjekje për të parandaluar Amerikën nga pushtimi i Irakut në 2003, Presidenti i ndjerë irakian Saddam Hussein pranoi të merrte parasysh kërkesat e Kombeve të Bashkuara për shkatërrimin e raketës Al-Samoud 2 në 22 shkurt 2003.
Fillimi
Iraku filloi zhvillimin e raketave Al-Samoud 2, një raketë taktike balistike e mundësuar nga karburant i lëngshëm, pas Luftës së Gjirit në 1991, dhe lëshimi i parë i provës u krye në 1997.
Iraku kreu tetë lëshime prove të raketave midis 1997 dhe 2000 dhe prodhimi masiv filloi në dhjetor 2001, kur ishte planifikuar prodhimi i 10 raketave. Ka pretendime se Iraku u mbështet në përvojën ruse në zhvillimin e raketës dhe se importoi 280 motorë SAM-2 përmes një kompanie polake në fund të vitit 2001, dhe më pas 100 motorë përmes një kompanie tjetër ndërmjetëse.
Inspektorët ndërkombëtarë të armëve mbikëqyrën shkatërrimin e raketave në fabrikën e raketave Al-Thai (në veri të Bagdadit) pasi qeveria irakiane dërgoi një letër të nënshkruar nga gjeneral-koloneli Amir al-Sadi, një këshilltar i zyrës presidenciale të Irakut të atëhershëm në KB, te president i këtij Komisioni të Monitorimit, Verifikimit dhe Inspektimit (UNMOVIC) në Hans Blix, në të cilin konfirmoi se Bagdadi kishte pranuar kërkesën për shkatërrimin e raketave dhe pajisjeve ndihmëse.
KB kërkoi që raketat të shkatërrohen, duke pretenduar se ato tejkalojnë diapazonin e lejuar sipas rezolutave të organizatës ndërkombëtare, i cili është 150 kilometra. Ai gjithashtu kërkoi që format e hedhjes, motorët e raketave dhe lëshuesit të shkatërrohen.
Koncesione për mbijetesë
Saddam ishte i gatshëm të sakrifikonte disa armë konvencionale për të qëndruar në pushtet më gjatë. Ai priste që me një sakrificë dhe leje të tillë për inspektorët e armëve të KB për të hyrë në Irak, ai do të fitonte kohë për të rivendosur regjimin e tij dhe për ta forcuar atë pas goditjes që pësoi në 1991. Sidoqoftë, pritjet e tilla nuk u përmbushën. Në lidhje me këtë, analisti politik Mohammad Na’na thotë: “Amerika ka përdorur një plan të plotë të rraskapitjes për të vazhduar të dobësojë regjimin dhe për të rritur mosbesimin e njerëzve ndaj tij”.
Sipas Na’ana, të gjitha komisionet e mbledhura ishin të motivuara politikisht. Ai thekson pranimin e presidentit irakian për të bërë lëshime në mënyrë që të arrijë një qëllim: të zvogëlojë presionet e jashtme dhe të brendshme me shpresën për të fituar më shumë miq ndërkombëtarë dhe të ketë sukses në pasqyrimin e këtij zhvillimi pozitiv brenda vendit, i cili do të forconte regjimin e tij.
Përkundër të gjitha akuzave kundër tij në lidhje me posedimin e armëve të shkatërrimit në masë, Na’na pretendon se ai nuk ka provuar deri më tani se Iraku kishte atë lloj arme. U zhvilluan eksperimente të kufizuara dhe kjo ishte ajo që dinte Uashingtoni, por e fryu këtë çështje për të justifikuar pushtimin e Irakut.
Na’na beson se Amerika donte të zgjeronte ndikimin e saj dhe të zbatonte teorinë e përhapjes së demokracisë, e cila mbart me vete një projekt ekspansionist përmes luftës, dhe jo për të hequr armët e shkatërrimit në masë. Duke vepruar kështu, ai u mbështet në themelet humaniste që manifestohen në vendosjen e një sistemi demokratik në vend të një regjimi shtypës dhe tiranik. Kjo ide yshti idenë e heqjes së armëve të shkatërrimit në masë dhe zuri vendin menjëherë pasi forcat amerikane hynë në Irak në 2003.
Si gaboi Saddam Huseini?
Sidoqoftë, ish-oficeri i ushtrisë irakiane Sarmad al-Bayati beson se Saddam Hussein bëri gabim kur lejoi ekipet e inspektorëve të armëve të hynin në fabrikat irakene sepse, tha ai, hapi rrugën për zbulimin e sekreteve, përbërësve dhe kapaciteteve irakiane.
Ai shprehu habinë që Iraku nuk pati të njëjtën qasje si Irani, i cili ende refuzon ekipet ndërkombëtare të hyjnë në objektet e tij bërthamore, pavarësisht sanksioneve të ashpra të vendosura ndaj tij, të cilat kanë parandaluar zbulimin e aftësive iraniane deri më tani.
Al-Bayati kryesisht pajtohet me Na’n se Saddami shpresonte të parandalonte luftën duke rënë dakord të shkatërronte raketat. Ai beson se vendimi i KB është në kundërshtim me ligjet ndërkombëtare, të drejtat dhe marrëveshjet, sipas të cilave Iraku u ndalua të zotëronte këto raketa, duke pasur parasysh se ato kanë një diapazon mbi 150 km, edhe pse ato ishin përdorur vetëm për qëllime mbrojtëse.
Në përgjigje të pyetjes se “a i kërkoi Iraku ndihmë nga Rusia në zhvillimin e raketave?”, Al-Bayati mohoi se kishte ndonjë ndihmë nga Rusia në atë drejtim. Marrëveshja midis të dy palëve përfshinte një detaj për të importuar një sistem raketash Al Samoud, i cili ishte miratuar nga komisioni i inspektimit i KB. Vetëm ai sistem u importua, tha ai.
Al-Bayati arsyeton marrëveshjen e lartpërmendur midis Irakut dhe Rusisë duke thënë se raketat balistike duhet të kontrollohen dhe drejtohen sepse ato janë shumë komplekse. Gjithashtu, motorët dhe timonët janë të nevojshëm për t’i drejtuar ato, duke shtuar se këto sisteme nuk ekzistonin në Irak sepse ishin shkatërruar plotësisht. Raketat ishin një kombinim i pjesëve irakiane dhe ruse, të cilat më pas u rikonstruktuan.
Fakti që Iraku posedon pajisje industriale të zhvilluara në vend kishte ngritur shqetësime në komisionin ndërkombëtar të inspektimit, duke i shtyrë ata që t’i kërkojnë Bagdadit të shkatërronte ato raketa.
Kur skadon modaliteti
Profesori i marrëdhënieve ndërkombëtare Osama al-Saidi beson se regjimi i Sadam Huseinit skadoi në 1991, pas pushtimit të dështuar të Kuvajtit dhe dëbimit pasues të forcave irakiane nga ai, në të cilën morën pjesë forcat ndërkombëtare. Pastaj janë problemet brenda shtetit, kur shpërthyen protestat që pothuajse përmbysën regjimin.
Al-Saidi akuzoi Amerikën për ringjalljen e regjimit të Sadamit dhe mbajtjen e tij në pushtet deri në 2003. Ishte një vit në të cilin Uashingtonit i duheshin luftëra për t’u përballur me grupe dhe fraksione të armatosura që e kundërshtuan atë. Lufta e parë kundër tyre u zhvillua në Afganistan, dhe pastaj në Irak atë vit.
Al-Saidi pranon që Saddami bëri lëshime për palën amerikane në mënyrë që ta parandalonte atë nga lufta duke lejuar shkatërrimin e raketave. Më vonë u bë e qartë se Iraku nuk kishte raketa efektive që do të ishin një kërcënim për Amerikën ose Izraelin dhe se vendimi për të pushtuar Irakun erdhi si pjesë e llogaritjeve të SHBA-së në rajon dhe se regjimi i Sadamit “kishte kaluar afatin”.
Ai shton se vendimi për pushtimin ka ekzistuar që kur Kongresi e votoi atë në 1999, me bindjen e plotë amerikane se kontrolli ushtarak amerikan mbi Bagdadin dhe provincat e tjera është një domosdoshmëri, si dhe nevoja për të formuar një sistem të ri politik.
