Shkruar nga Prof.Pjerin Radovani
A ju dhëmb fyti apo ju djeg? A keni dhëmbje fyti kur gëlltiteni? Mendoni se diçka nuk është në rregull, por sa keq është? A do të përmirësohet pa antibiotikë? A duhet të vizitoheni te mjeku?
Duke lexuar këtë trajtesë, do të gjeni shenjat dhe simptomat treguese të prekjes nga streptokoku dhe dhëmbjes së fytit me shkaqe virale, si dhe opsionet e mjekimit për të dyja. Është e rëndësishme të dini se çfarë i shkakton simptomat tuaja, sepse trajtimet për lloje të ndryshme të infeksioneve të fytit ndryshojnë.
Çfarë është fyti streptokoksik?
Fyti streptokoksik gjithmonë shkaktohet nga një infeksion bakterial. Bakteret Streptococcus të grupit A (“streptokoku i grupit A”) infektojnë fytin dhe bajamet, por do t’i përgjigjen shpejt antibiotikëve.
Ç’ është dhëmbja e zakonshme e fytit?
Dhëmbja e fytit mund të jetë e lehtë apo e fortë, por nëse është e fortë dhe kur dhëmbja shtohet pergjatë gëlltitjes zakonisht kemi të bëjmë me një infeksion streptokoksik. Kur dhëmbja është e lehtë, e vazhdueshme e që nuk ndikohet nga akti i gëlltitjes, kemi të bëjmë me një ftohje të zakonshme dhe shkaku mund të jetë një infeksion viral, çka nuk do t’i përgjigjet antibiotikëve.
Por nuk duhet të bëni vetë dallimin ndërmjet fytit streptokoksik dhe atij viral. Duhet të vizitoheni te mjeku, sidomos duhet të bëni një vizitë të tillë nëse simptomat tuaja
- zgjasin më shumë se një javë,
- zë i ngjirur për më shumë se dy javë,
- shenja dehidrimi apo shqetësime tjera.
Si duket fyti streptokoksik? Simptomat
- njolla të bardha në bajame ose në fyt,
- Njolla ose pika të kuqe të errëta në qiellzë
- Skuqje të lëkurës (skarlatinë)
Në disa të sëmurë mund të shfaqen nyje limfatike të fryra dhe të ndjeshme në qafë. Zakonisht temperature ngrihet mbi 38 gradë C. Në këto raste shenjat dhe simptomat janë të njëjta si për fëmijët ashtu edhe për të rriturit.
Edhe pse këto shenja mund të flasin për një fyt streptokoksik, një vizitë te mjeku është e nevojshme për të bërë një diagnozë të saktë dhe për të shmangur probleme tjera.
Zakonisht mosha që preket më shumë janë fëmijtë 20-30%, ndërsa të rriturit shumë më pak, rreth 5-10%.
Shkaqe tjera të dhëmbjes së fytit
Dhëmbjet e fytit shpesh shkaktohen edhe nga virozat e ndryshme. Ato gjithashtu mund të shkaktohen nga
- ajër i thatë,
- irritues si ndotja,
- pirja e duhanit,
- alergjitë.
Ndryshe nga fyti streptokoksik, dhëmbjet e përditshme të fytit zakonisht largohen vetë pa trajtim me antibiotikë. Në fakt, antibiotikët janë të padobishëm kundër infeksioneve virale si ftohja dhe gripi, si shkaktarë më të zakonshëm të sëmundjeve që shkaktojnë dhëmbje të fytit.
Në rastin e virozave përveç dhëmbjes së fytit, shenja të tjera përfshijnë
- rrjedhje të ujshme nga hunda,
- sy të përlotur,
- kollë,
- teshtitje,
- një temperaturë të lehtë (nën 38 gradë C).
Nyjet limfatike të smadhuara nën mjekër dhe në pjesën e përparme të qafës mund të shfaqen në çdo lloj infeksioni. Ato mund të shoqërojnë një infeksion të veshit ose infeksion të dhëmbëve.
Ethe
Nëse temperatura është më e lartë se 38 gradë C, zakonisht është një shenjë e infeksionit të fytit streptokoksik. Megjithatë, ndonjëherë streptokoku mund të shfaqet me një temperaturë më të ulët , kështu që të mos kesh temperaturë të lartë nuk do të thotë domosdoshmërisht se nuk je i sëmurë.
Fyti Streptokoksik dhe Ethet Reumatike
Infeksioni nga streptokoku mund të shkaktojë ndërlikime. Kjo është një arsye pse trajtimi me antibiotikë ka kaq shumë rëndësi. Një ndërlikim nga mungesa e trajtimit në kohë janë ethet reumatizmale. Ethet reumatizmale mund të shfaqen, zakonisht rreth dy javë deri në një muaj pas shfaqjes së parë të shenjave të infeksionit streptokoksik.
Ethet reumatizmale janë shumë më tepër se thjesht një ethe, pra, mund të shkaktojnë probleme të rënda të kyçeve, zemrës, lëkurës dhe trurit. Mund të dëmtojë edhe valvulat e zemrës. Edhe pse vazhdon të jetë një problem në botën në zhvillim, ethet reumatizmale janë të ralla në vendet e zhvilluara.
Fyti streptokoksik mund të përhapet nga personi në person përmes kontaktit të drejtpërdrejtë, veçanërisht kur pikat e pështymës nga goja përhapen gjatë tështitjes,kollës ,apo e puthjes. Mund të përhapet gjithashtu përmes kontaktit indirekt si gota, pirunë dhe lugë.
Nëse nuk merrni antibiotikë, infeksioni juaj me strep do të jetë ngjitës për rreth dy deri në tre javë pas infektimit. Por sapo të filloni të merrni një regjim antibiotikësh, mundësia për të infektuar të tjerët zhduket pas rreth 24 orësh.
Për këtë arsye, është e këshillueshme që personat me strep të qëndrojnë në shtëpi nga puna, shkolla dhe çerdhet derisa ethet e tyre të zhduken ose të kenë marrë antibiotikë për të paktën 24 orë.
Sa zgjat fyti strep?
Pas infektimit, zakonisht duhen rreth dy deri në pesë ditë që të shfaqet sëmundja.
- Pa trajtim me antibiotikë, infeksioni mund të zgjasë 10-12 ditë.
- Infeksioni ka të ngjarë të përmirësohet brenda tre deri në pesë ditë pas fillimit të trajtimit me antibiotikë.
Trajtimi i hershëm ndihmon në parandalimin e ndërlikimeve më serioze si ethet reumatizmale.
