SYKALTRAT
Piro Milkani
Atë mëngjes klasa jonë doli nga oborri i shkollës Fuat
Babani dhe u nisëm drejt fushës së sportit, aty përtej Lëndinës së lotëve. Sa
herë kaloja andej më kujtohej historia që e tregonte mamaja ime.
Ajo kishte dy vëllezër në Amerikë që kishin emigruar që në
vitin 1910. Lëndina e Lotëve kishte përcjellë me dhjetëra djem në moshë të
njomë drejt vendit ku me punë vërtet të rëndë fitoheshin dollarët aq të
nevojshëm për të ndihmuar familjet e tyre.
Tregonte mamaja: Një nënë e përcolli djalin e saj një
mëngjes të acartë deri tek Lëndina e lotëve. Karvani i refugjatëve nisej drejt
grykës së Cangonjit për të vazhduar më tej për Kapshticë e më pas përmes
Greqisë e Bullgarisë për të mbërritur në Stamboll. E gjora nënë qau e qau sa ju
mbaruan lotët. Jo vetëm se ishte filiz i njomë, por se ishte dimër i ftohtë me
suferinë.
Sa hyri në shtëpi e ndezi zjarrin në oxhak dhe më pas u ul
në minder pranë zjarrit. Hodhi sytë nga dritarja e vogël dhe pa se dëbora
s’kishte ndërmend të pushonte. Po ndërkohë e ngrohta e zjarrit i depërtonte në
trup. “Shyqyr që u ngroh koha për tim bir”, foli me vete.
Po buzëqeshja lehtë duke kujtuar këtë histori kur më afrohet
nga pas Mihallaqi ose më mirë Llaqi Qyroja. Kështu e thërrisnin të gjithë vetëm
e vetëm se kur ishe i vogël i vareshin qyret.
– Dëgjo këtu – më tha- a do të kesh një dashnore?
– Ikë mo më ler rehat, ç’më duhet mua ajo punë.
– Po është e mirë bre. Më e bukura e klasës.
– Nuk dua!
– Po është ajo mo…. Dhimitra. Ajo vetë më kërkoi që të ta
them.
– Po jo mo!
– Po unë ta thashë dhe emrin bre. Ajo pret përgjigje….
Më zuri ngushtë. Bëra ç’bëra dhe i thashë: Po.
U largua me nxitim te grupi i vajzave që vinin pas nesh dhe
ia tha asaj.
Kur hymë në fushën e sportit unë isha bërë me dashnore.
Dhimitra ishte vërtet pak e vogël në trup por ishte e vetmja bjonde në klasën
tonë dhe kishte sy të kaltra. Ishte plot energji dhe shakaxheshë e madhe.
Pas orës së fizkulturës i erdhi radha orës së gjuhës shqipe. Në mbyllje të mësimit mësuesja caktoi për atë mbasdite Dhimitrën që të ishte në bibliotekën e shkollës si dezhurn. Fati më buzëqeshi. Pa një pa dy atë pasdite shkova dhe unë në bibliotekë. Po nuk e gjeta vetëm atë.
Ishte aty edhe Valentina dhe Ropi. Iu afrova Dhimitrës dhe i kërkova librin “Tokat e çara” të Shollohovit. E nxori nga rafti dhe pasi e regjistroi librin ma dha. U ula të lexoja po nuk po më ecte fare, e kisha mendjen tek ajo.
Herë pas here më afrohej dhe më pyeste për diçka po unë vetëm “po” ose “jo” i përgjigjesha. Ajo me të cilën kisha këmbyer kaq shumë biseda tashmë më kishte gozhduar. Nga tavolina përbri Ropi ma shkelte syrin. Pas ndonjë ore vendosëm të largohemi. Duke ikur për në shtëpi e pyes Ropin:
– Po ti pse ma shkelje syrin? Ke marrë vesh gjë? Llaqi më
tha se do mbetej sekret kjo punë.
– Për kokën e mamasë veç Llaqit dhe meje asnjë tjetër nuk e
di këtë histori.
– Po mirë atëherë a do më ndihmosh?
– Për çfarë ?
– Të më shkruash një letër dashurie. Ti je më i madhi i klasës
dhe e di si shkruhet një letër.
– Ç’ke o ti. Ta bej unë një që ta qajë me lot.
Ditët kalonin po Ropi nuk e shkroi që nuk e shkroi atë
letër. Ajo sykaltra ime priste më kot. Pas disa kohësh i humbi durimi dhe e
vendosi. Lajmin e zi ma dha Llaqi. Sykaltra kishte zënë dashuri me Petraqin. Ai
ishte një klasë më lart se ne dhe më i madh se unë. U mërzita aq shumë sa që
nuk e shikoja dot në sy Petraqin. Nuk di sa vazhdoi kjo punë po me siguri ai i
bëri asaj atë që nuk ia bëra unë. I shkroi një letër dashurie.
Për Krishtlindje e kisha hequr mendjen prej saj dhe iu
ktheva jetës normale. Shpejt e shpejt me shokët e mëhallës e bëmë një grazhd të
vogël, vendosëm një kukull si Jezusi, një Shënmëri, një shuk me kashtë e në mes
një qiri. Natën e kolendrave shkonim në shtëpitë e mëhallës tonë dhe kur hapej
dera këndonim:
Jesui për në ka lindur
në Betlehem të Judesë
nga qielli lart ka zbritur
ti bëjë mirë botës
etj…
Afër mesnatës thesi ishte mbushur plot me kolendra,
gështenja e mollë. Shkonim pastaj në shtëpinë e njërit prej shokëve dhe ndanim
ndershmërisht trofetë e fituara.
Në pranverë fillonte sezoni i filmave. Dy a tri herë në javë autobusi që vinte nga Tirana përveç pasagjerëve sillte edhe gazetat dhe filmin e ri. Pandi Këndezka priste shkarkimin e kutive të filmit. Vinte mbi kokë një rreth litari të dredhur dhe mbi të 8 a 10 kuti të filmit. Nga stacioni i autobusëve deri tek kinema Majestiku rruga kalonte përmes bulevardit kryesor. Për Pandi Këndeskën ato ishin momentet më të lumtura të ditës.
Pa qenë nevoja ta pyesje ai bërtiste me të madhe: Film hungarez me dashuri. Disa ditë më vonë: Film sovjetik me luftë. E kështu më radhë derisa vinte dita e karnavaleve. Korça merrte një pamje krejt tjetër. Ata më të fismit nxirrnin nga sëndukët maskat e vjetra veneciane, të tjerët i sajonin plot shije, rëndësi kishte që të mos të njihnin së kush ishe. Buzëmbrëmjes shikoje më shumë njerëz me maska se sa fytyra normale.
Diku afër Ushtarit të panjohur më afrohet një maskë. Më përshëndet dhe hap e mbyll me shpejtësi perçen që i mbulonte fytyrën. Nuk e njoha dot po kuptova se ishte femër. Bëri disa hapa dhe më dha shenjë që t’i shkoja pas. E ndoqa deri te Panda, afër fabrikës së birrës. Po binte muzg i thellë. U fsheh pas një peme.
Kur u afrova e kishte hequr perçen. Ishte fytyrë e njohur po jo e shkollës tonë as e lagjes tonë. Flokët i kishte gati të kuqërremta po mua më dukeshin si të verdha. Sytë si në jeshile po mua mu dukën paksa të kaltra. Mu afrua dhe më dha një puthje. Pastaj u zhduk me vrap në errësirë. Kështu provova puthjen e parë pe vërteti. Po u afrohesha pesëmbëdhjetë viteve.
Në Pragë në dhomën e konviktit Saimi me disa listela e batanije kishte sajuar një dhomë të errët ku zhvillonte e stamposte filmat. Një të diel kishte dalë pa mua. Kur u kthye hyri me rrëmbim në dhomën e errët dhe filloi të zhvillonte negativin.
Pasi e thau shpejt e shpejt me një ventilator filloi stampimin. E dija pse nxitonte kaq shumë. Nuk ishte hera e parë. Doli nga dhoma e errët me katër a pesë fotografi dhe më shpjegoi se në një fushë sporti kishte fotografuar disa vajza që luanin volejboll.
– Ja e shikon ketë brunen? Kam lënë takim me të në ora pesë.
Ti e di si çuditen ato kur në vend që t’u jap dorën ju shtri para syve
fotografitë që bëra para tri orësh.
– Po kjo tjetra kush është?
– Një shoqja e saj. E mirë po unë e lashë me këtë brunen.
– Po thuaji kësaj tjetrës një fjalë për mua. Edhe se bardhe
zi po më duket se sytë i ka të kaltra. Apo jo?
– Tamam, tamam të kaltra i ka. Po më ler tani se mu bë vonë.
Ngela vetëm. Në mbrëmje Saimi u kthye gjithë qejf. Surpriza
e fotove kishte funksionuar. Po atë sykaltrën nuk e takoi dot. Ia mora
fotografinë që nuk ishte më e madhe së fotoja që vihet në pasaportë. Mbaje – më
tha- se herën tjetër ndoshta vjen. Po ajo nuk erdhi dhe fotografia e saj më
ngeli për muaj të tëra në një xhep të portofolit.
Fakulteti i filmit kishte vetëm një laborator për zhvillimin dhe stampimin e filmave bardhë e zi apo me ngjyra. E kishim për detyrë jo vetëm të bënim fotografi artistike por dhe t’i zhvillonim e stamposnim vetë ato foto në bazë të të cilave merrnim dhe notën nga profesori i fotografisë. Pas një jave duhej t’i paraqisnim fotografitë që mendonim së ishin më të goditura. Po këtë semestër fotot duhej të ishin me ngjyra.
Kërkova termin te sekretaria e fakultetit për laborator. Vetëm në ora dymbëdhjetë të natës ishte i lirë. Desha s’desha pranova. Zhvillimi i negativit me ngjyra është një proces shumë më delikat se ai bardh e zi, në se gabon në gramaturë në përzierjen e kimikateve e në se nuk e ruan temperaturën e solucionit në 18 gradë ngjyrat deformohen dhe ke zbritje në notën përfundimtare.
I kisha kaluar mirë disa procese pune por te solucioni i fiksaturës nuk po arrija temperaturën e duhur. Ndaj disa herë e përzjeva epruvetën me ujë të ngrohtë e të ftohtë. Dhe ja ndodhi ajo që nuk duhej. Epruveta nga alternimi i ujërave të ngrohta e të ftohta më plasi në dorë. E çara ishte e thellë dhe gjaku nuk po pushonte. Ndërpreva punën dhe shkova në urgjencën më të afërt.
Te sporteli më thanë se duhej të shkoja në katin e katërt te mikrokirurgjia se e çara duhej qepur. U futa në sallën e mikrokirurgjisë dhe as më pak e as më shumë ajo po më priste. Ishte sykaltra e fotografisë që mbaja prej muajsh në portofol. Ishe shtatlartë e trup sportiv, helbete luante volejboll. Ma pa me buzëqeshje dorën dhe më ftoi të shtrihem. Më injektoi në dorë ndoshta pak morfinë dhe pas pak filloi qepjen.
Edhe pse nuk kisha as frikë e as dhimbje befas më ra të fikët. Pas disa sekondash u përmenda dhe pashë sipër meje atë…. sykaltrën. Po buzëqeshte. Nuk ishte më larg se 20 cm nga kuleta ime ku mbaja fotografinë e saj. Ma fshiu fytyrën me peshqir më ngriti në këmbë dhe më shoqëroi deri te shkallët.
– A t’ju përcjell deri poshtë?
– Jo, faleminderit. Jam fare mirë. Natën e mirë!
– Natën e mirë. Shpresoj t’u dalin mirë ato fotografitë.
Nuk e di pse po nuk pata guxim ta nxirja portofolin dhe ti
tregoja se çfarë mbaja në të. Nuk e bëra që nuk e bëra. Kësi “gabimesh” kam bërë disa herë në jetë.
Kur e njoha gruan time të ardhshme, përveç shumë të tjerash
më pëlqente ngjyra e flokëve të saj. Bile nga dashuria edhe sytë më dukej sikur
lëshonin një shkëlqim të kaltër. Të paktën mua ashtu më dukej.
*Shkëputur nga vëllimi i dytë “E pabesueshme, por e vërtetë”. Dhimitra pati një martesë të lumtur me këngëtarin e shquar korçar, Mihallaq ZonjA. Ky tregim botohet me miratimin e djalit të Dhimitrës, gazetarit Artur Zonja dhe të shoqes së tij këngëtares Afërdita Zonja.
Burimi/Gazeta Dita
/aktoretshqiptare.info
