Dhjetë ditë më parë, drejtori i Institutit të Mjekësisë Ligjore në Prishtinë, Arsim Gerxhaliu, njoftoi se një varr i ri masiv ishte gjetur në Kërçevak, komuna e Rashkës. Dy ditë më vonë, presidenti i Komisionit për Personat e Zhdukur të Qeverisë së Serbisë, Veljko Odaloviç, tha se kishte me siguri midis 15 dhe 17 trupa në varr dhe se identifikimi i tyre do të ishte i mundur pas analizës së ADN-së. Në të njëjtën ditë, Dhoma e Krimeve të Luftës në Gjykatën e Lartë në Beograd kërkoi zhvarrosjen e trupave të gjetur në këtë komunë në Serbinë jugperëndimore, shkruan Deutsche welle.
Pothuajse askush nga qeveria në Serbi nuk e komentoi lajmin, dhe i vetmi përfaqësues i opozitës që tha diçka në lidhje me të ishte presidenti i Forumit Demokratik Qytetar (GDF), Zoran Vuletiç. Ai kujtoi në një deklaratë se varri masiv në Rashkë nuk është i vetmi që gjendet në Serbi dhe se “varret e fshehura tregojnë papërgjegjësinë e vazhdueshme të shtetit dhe pjesëmarrjen e padyshimtë në krim”.
Vuçiç, i padëshirueshëm në Kosovë
Disa ditë pas zbulimit të varrit në Rashkë, u botua lajmi se Aleksandër Vuçiç u ndalua të hynte në Kosovë. Asnjë zyrtar serb nuk tha asgjë për këtë dhe Presidenca e Serbisë nuk iu përgjigj kërkesës për komentin e tyre.
Kur u pyet nga DW nëse Vuçiç ishte vërtet i ndaluar të hynte në Kosovë dhe cila ishte arsyeja e këtij vendimi, Ministria e Punëve të Jashtme të Kosovës ofroi deklaratën e ministres Meliza Haradinaj-Stublla: “Kërkesa e Vuçiçit, Vulinit….për të vizituar Kosovën në një kohë kur Kosova po përballet me rihapjen e plagëve dhe dhimbjeve të mëdha për personat e zhdukur dhe zbulimin e varreve masive të shqiptarëve”, tha deklarata,” është më shumë një fyerje sesa një provokim”. Ajo shton se “çdo kërkesë e Serbisë në këto rrethana do të ketë gjithmonë të njëjtën përgjigje”.
Ndër të paktët, në mos i vetmi që komentoi lajmet për ndalimin e Vuçiqit, është përsëri Zoran Vuletiç. Ai e pyeti presidentin serb nëse ndalimi për të shkuar në Kosovë ishte “lidhej në ndonjë mënyrë me gjetjen e varrit?”. Por ai ende nuk ka marrë një përgjigje.
Kërçevaku është vendi i pestë në Serbi ku u zbuluan varre masive. Para kësaj, janë zbuluar varre me gjithsej 941 trupa, të gjetur në Batajnica, Perushac, Petrovo Selo dhe Rudnica.
Çështja e të zhdukurve është pjesë e agjendës së dialogut midis Beogradit dhe Prishtinës nën kujdesin e BE dhe zgjidhja e këtij problemi u përfshi në marrëveshjen e nënshkruar në 4 shtator në Uashington.
“Çfarë do të bëjmë me serbë të tillë?”
Megjithëse të dy palët janë zotuar të “shpejtojnë përpjekjet dhe të lokalizojnë dhe identifikojnë eshtrat e personave të zhdukur”, disa deklarata nga zyrtarët serbë kundërshtojnë pretendimet se Serbia ka ndërmend ta bëjë këtë.
“Çfarë do të bëjmë me serbët që u tregojnë shqiptarëve dhe kroatëve, u thonë budallallëqe të ndryshme, u tregojnë se ku janë varrosur shqiptarët në të gjithë Serbinë?”, tha Veljko Odaloviç nga Komisioni për Personat e Zhdukur. Ata do të hetojnë disa vende që raportohen nga spiunë të caktuar”, tha Presidenti i ri i parlamentit serb Ivica Daçiç, në një intervistë për TV Happy këtë javë.
Mezi dy muaj më vonë, i njëjti Daçiç tha për Sputnik se “Serbia po punon në hetimin e krimeve të luftës, zbulimin e varreve dhe personave të zhdukur” dhe se “në Serbi askush nuk po pengon që diçka të zbulohet ose autorët të ndëshkohen”.
Dhe kjo deklaratë bie në kundërshtim me atë që ai tha disa muaj më parë në lidhje me faqen e internetit “Lufta në Serbi”, e cila kujton krimet e viteve 1990 në Serbi. Për Daçiç, kjo është një “ndërmarrje e pakuptimtë”, sepse “Tribunali i Hagës dhe gjykatat kombëtare kanë punuar për të për vite dhe dekada”.
Paralajmërim edhe nga Uashingtoni
Vendimet e Tribunalit të Hagës u referuan gjithashtu nga Komisioni për Politikën e Jashtme të Kongresit të SHBA, i cili thotë se vetëm Vlastimir Gjorgjeviç, i cili u dënua me 18 vjet burg në Hagë, u dënua për fshehjen e trupave të shqiptarëve të vrarë, por jo të tjerët që morën pjesë.
Në vitin 2017, Qendra për të Drejtën Humanitare (FDH) i kushtoi kësaj çështje dosjen “Operacioni Fshehja e Trupit”. Ajo kujton se vendimi për të fshehur gjurmët e krimeve në Kosovë u mor në vitin 1999 në nivelin më të lartë shtetëror dhe se Sllobodan Millosheviç i kërkoi ministrit të Brendshëm Vlajko Stojiljkoviç të “bënte gjithçka” për të hequr kufomat e varrosura të civilëve shqiptarë.
Qendra për të Drejtën Humanitare gjithashtu ka dokumente nga policia dhe ushtria, të cilat tregojnë se dhjetëra anëtarë të Ministrisë së Brendshme në Serbi dhe Ushtrisë Jugosllave morën pjesë në fshehjen e trupave të shqiptarëve të vrarë. Gjithashtu u përcaktua që, sipas urdhrave të zyrtarëve të policisë, si civilë ashtu edhe punëtorë të ndërmarrjeve publike morën pjesë në largimin e kufomave.
Provat se trupat u zhvendosën nga Kosova në Serbi u paraqitën gjithashtu në gjyqet para Tribunalit të Hagës kundër Nikola Sainoviç dhe zyrtarëve të tjerë të lartë serbë, si dhe në procedurat kundër Vlastimir Gjorgjeviç. Përveç kësaj, disa nga provat e fshehjes së trupave të shqiptarëve të vrarë u paraqitën para Gjykatës së Lartë të Beogradit në çështjet “Suhareka” dhe “Bytyqi”.
Lista e gjatë, por askush në gjykatë
Sidoqoftë, asnjë nga dhjetëra anëtarët e MUP-it serb të përmendur në dosjen e FDH nuk janë ndjekur penalisht. Ish-ndihmësi i ministrit të policisë Obrad Stevanoviç, nuk u paraqit kurrë para gjykatës. Për të, “nuk ka kufoma, nuk ka krime”.
Nuk u gjykua as kreu i Drejtorisë së Policisë Kriminale të Ministrisë së Brendshme të Serbisë, Dragan Iliç, i cili, sipas FDH-së, kishte një “rol kryesor në pagimin e punës për shkak të kostove operacionale të bëra në veprimin e fshehjes së kufomave”.
Aktakuzë nuk u ngrit as kundër ish-shefit të Qendrës Teknike Kriminale, Vladimir Aleksiç, i cili, sipas Slobodan Borisavljeviç, kreu i kabinetit të Vlastimir Gjorgjeviç, ishte midis bashkëpunëtorëve të Dragan Iliç me Desimir Radiç.
Petar Zekoviç, një nga ndihmësit e Vlajko Stojiljkoviç, nuk u paraqit në gjykatë, megjithëse punëtori i MUP-it Bozidar Protiç dëshmoi në Hagë se ai po transportonte kufoma nga Kosova në Serbi dhe se ai ishte në kontakt të vazhdueshëm me Zekoviçin në atë kohë.
Përgjegjësia e Goran Radosavljeviçc Guri, dikur përgjegjës i Qendrës Mësimore në Petrovo Selo, ku u zbuluan dy varre masive, nuk është hetuar gjithashtu. Kjo nuk u bë, megjithëse ish-kreu i Shërbimit të Sigurimit të Shtetit, Radomir Markoviç, deklaroi në gjyqin e Sllobodan Millosheviçit se Dragan Iliç i tha atij se Goran Radosavljeviçc Guri i dha atij ndihmë në punën e tij (rehabilitimi i terrenit), sipas dosjes së FDH
Komiteti i Punëve të Jashtme të Kongresit të SHBA iu referua dosjes më 18 nëntor, duke deklaruar se, përkundër premtimit të Aleksandër Vuçiç, ata që vranë tre vëllezërit Bytyqi në 1999 në Petrovo Selo, në vendin e Qendrës Mësimore, nuk u sollën në gjyq, kujton “Deutsche Welle”.
