Zorra jo vetëm që kontrollon përdorimin e ushqimit, por është e përfshirë edhe në mbrojtjen kundër patogjenëve dhe në prodhimin e hormoneve (në këtë aspekt ndikon edhe në psikikën tonë).
Prandaj, një mikrobiom i ekuilibruar i zorrëve është një “bazë” e kujdesit shëndetësor. Për fat të keq, mikrobioma e zorrëve është shumë e ndjeshme: Edhe nivelet e larta të stresit mund të prishin ekuilibrin e baktereve të zorrëve dhe një dietë e pabalancuar akoma më shumë.
Lexoni këtu pse duhet të ndihmoni patjetër florën e zorrëve – dhe çfarë roli mund të luajnë bakteret probiotike të zorrëve në këtë!
Më të rëndësishmet:
- Mikroorganizmat në zorrën tonë formojnë një bashkësi magjepsëse, shumë komplekse. Nëse kjo bashkësi ka shqetësime në përbërjen e tij, kjo mund të ketë efekte negative në shëndetin e të gjithë trupit dhe psikikës.
- Rreziqet më të mëdha për çrregullimet e florës së zorrëve janë konsumimi i medikamenteve, një dietë e pabalancuar dhe niveli i lartë i stresit.
- 5 këshilla për të mbajtur të shëndetshme florën e zorrëve – nëse i vini re, gjasat e zhvillimit të një çekuilibri bakterial në zorrë reduktohen ndjeshëm.
- Probiotikët mund të ndihmojnë si në mbajtjen e shëndetshme të florës së zorrëve ashtu edhe në rindërtimin e florës së dëmtuar të zorrëve. Megjithatë, duhet theksuar se përdorimi i probiotikëve nuk është një “kurues” për një trakt të dëmtuar të tretjes.
Flora e zorrëve – çfarë është ajo?
Flora e zorrëve është mikrobioma më e madhe në trupin e njeriut. Termi “mikrobiom” i referohet tërësisë së të gjithë mikroorganizmave që vendosen në një qenie të gjallë – ose në një rajon specifik mbi një qenie të gjallë. Sipas vlerësimeve aktuale, mikrobioma e zorrëve të njeriut përfshin (të paktën) 10 trilion mikrobe, duke përfshirë bakteret, viruset, kërpudhat dhe protozoarët. Disa vlerësime madje supozojnë rreth 40 trilion mikrobe. Ky numër është më i madh se numri i qelizave që përbëjnë një qenie njerëzore.
Nëse do të mblidhni të gjithë mikroorganizmat që jetojnë në zorrët e një njeriu të rritur dhe do t’i mbushni në një enë matëse për t’i peshuar ato, masa bakteriale do të peshonte rreth 1.5 kg..
Mikrobioma në zorrë zhvillohet vetëm pas lindjes; tek foshnjat e palindura, zorra është ende sterile. Gjatë jetës, dendësia e baktereve në zorrë vazhdon të rritet. Përbërja e baktereve ndryshon vazhdimisht. Megjithatë, flora e zorrëve të një personi nuk përcaktohet vetëm nga ndikimet mjedisore: Studimet në kërkimet binjake kanë treguar se mikrobioma e zorrëve ndikohet, ndër të tjera, nga grupi i gjakut.
E mahnitshme se çfarë mund të bëjë mikrobioma në zorrë
Mikrobioma në zorrë ka shumë funksione. Këto përfshijnë, ndër të tjera:
- sintezën e vitaminave esenciale (të tilla si B1, B2, B6, B12 dhe K),
- luftimi i inflamacionit,
- “detoksifikimi” i organizmit (duke zbërthyer substancat e huaja),
- zbërthimi i përbërësve të ushqimit të vështirë për t’u tretur (fibra),
- prodhimi i substancave të dërguara që hyjnë në qarkullimin e gjakut nëpërmjet murit të zorrëve – p.sh. hormonet psikoaktive si dopamina dhe serotonina –
- trajnimi i sistemit imunitar dhe
- parandalimi i përhapjes së patogjenëve.
Pasojat e mundshme të një mikrobiome të dëmtuar në zorrë
Kur mikrobioma në zorrë është e komprometuar – domethënë, kur grupe të caktuara bakteresh janë varfëruar rëndë në mënyrë që më pas ato janë të nënpërfaqësuara në krahasim me bakteret e tjera – çekuilibri bakterial mund të çojë në probleme të rëndësishme shëndetësore.
Në krye të listës së efekteve anësore të mundshme janë sigurisht çrregullimet e tretjes, si ndjenja e ngopjes, fryrjet dhe diarreja, si dhe sëmundjet kronike inflamatore të zorrëve.
Siç shkruan revista shëndetësore e AOK, një florë e trazuar e zorrëve mund të shkaktojë edhe sëmundje të lëkurës, obezitet dhe alergji të caktuara, si dhe një ndjeshmëri të shtuar në përgjithësi ndaj infeksioneve. Thuhet se flora e zorrëve luan një rol në zhvillimin e sëmundjeve mendore si depresioni. Edhe pse shkaqet ende nuk janë vërtetuar në një farë mase – është vetëm e sigurt që njerëzit që vuajnë nga këto sëmundje zakonisht kanë gjithashtu një florë të ndryshuar të zorrëve. Disa studiues tashmë po spekulojnë nëse dhe si sëmundje të tilla mund të trajtohen me ndërhyrje në mikrobiomën e zorrëve.
Shkaqet – për dëme në mikrobiomën
Dietë e pabalancuar
Për shembull, një dietë që përmban pak ose aspak fibra është e pafavorshme për ekuilibrin e mikrobiomës në zorrë, sepse fibra të caktuara – p.sh. fibrat të thekrës – kontribuojnë në funksionimin normal të zorrëve. Nga ana tjetër, sipas gjetjeve të fundit, mungesa e fibrave duket se shkakton edhe një prishje të mukozës së zorrëve. Nuk duhet as shumë kohë për të çekuilibruar florën e zorrëve me një dietë të pabalancuar: Edicioni online i revistës “STERN” raporton për një studim të Afrikës së Jugut që dëshmon se të ushqyerit me Fast-Food – brënda dy javësh mjafton per të ndryshuar ndjeshëm florën e zorrëve.
Konsumimi i medikamenteve
Disa barna dhe grupe barnash kanë një ndikim negativ në florën e zorrëve. Në rastin e antibiotikëve, kjo është në fakt në natyrën e gjërave: antibiotikët shërbejnë pikërisht për të vrarë bakteret – shkatërrimi i baktereve të mira të zorrëve është dëm i pashmangshëm kolateral. Në fakt, grumbullimi i florës së zorrëve pas përdorimit të antibiotikëve është arsyeja më e zakonshme për blerjen e suplementeve probiotike. Përveç antibiotikëve, laksativët, bllokuesit e acidit gastrik dhe disa qetësues (benzodiazepinat) konsiderohen grupe barnash “jo miqësore me zorrët”.
Kontracepsioni hormonal (te femrat)
Kontraceptivët oralë si “pilula e kontrollit të lindjes” mund të dëmtojnë përgjithmonë shëndetin e florës së zorrëve, siç sugjerojnë disa studime (p.sh. Boyko et al. [1994]). Studimet tregojnë se gratë që përdorin pilula për kontracepsion kanë një rrezik dukshëm më të lartë të sëmundjeve inflamatore gastrointestinale sesa gratë që përdorin forma të tjera kontracepsioni.
Stresi
Fazat e stresit, të shoqëruara me mungesën e stërvitjes, janë gjithashtu të dëmshme për zorrët. Arsyeja për këtë janë hormonet e stresit adrenalina, noradrenalina dhe kortizoli: Ato bëjnë që trakti tretës të furnizohet më pak me gjak (sepse tretja nuk është një proces jetik në një situatë sulmi ose fluturimi). Pra, nuk është për t’u habitur që një nivel i lartë stresi me kalimin e kohës prish florën e zorrëve.
Kështu e ndihmoni florën tuaj të zorrëve
Çfarë mund të bëni tani për të mbështetur florën tuaj të zorrëve – mundësisht aq mirë sa pastrimi i zorrëve nuk është i nevojshëm? Ju mund (dhe duhet) të kujdeseni që të eliminoni ose të paktën të zbutni sa më shumë që të jetë e mundur faktorët e rrezikut të përmendur më lart.
Stresi, për shembull, në përgjithësi nuk mund të shmanget; Me teknikat e relaksimit (meditim ose joga), shumë gjumë të qetë dhe furnizim të mjaftueshëm me mikronutrientët e duhur (veçanërisht vitaminat B), ju mund ta bëni veten më rezistent ndaj simptomave të stresit. Trupi juaj më pas nuk kalon në modalitetin e alarmit aq shpejt në situata stresuese dhe rrjedhimisht liron më pak hormone të stresit.
Konkluzioni
Vështirë se ndonjë organ tjetër ndikon shëndetin në mënyra të ndryshme si zorrët – shumë njerëz as që e dinë këtë. Prandaj, dëmtimet shëndetësore rrallë shoqërohen me një florë të dëmtuar të zorrëve. Çrregullimet e përsëritura të tretjes fajësohen për darkën (shumë) të bollshme një ditë më parë ose për intolerancat e përhapura, një ndjeshmëri e shtuar ndaj infeksioneve i atribuohet nivelit përgjithësisht të lartë të ndotjes në ajër (“nuk është çudi, me gjithë pluhurin e imët!”). Në çdo rast, duke minimizuar ndikimet dëmtuese të zorrëve të listuara në tekst dhe duke u përpjekur për të udhëhequr një mënyrë jetese që promovon shëndetin e zorrëve, rrit gjasat për të shpëtuar nga pasojat e një çekuilibri bakterial në zorrë.
Do të ishte mirë nëse mund të reduktoni vetëm frekuencën e ankesave gastrointestinale për veten tuaj – në fund të fundit, ankesa të tilla përbëjnë një pjesë mjaft të madhe të simptomave për të cilat njerzit ankohen rregullisht. Sipas platformës statistikore Statista, rreth një në katër luftojnë me probleme gastrointestinale disa herë në vit, dhe një në dhjetë madje ka të bëjë me të një herë në muaj. Prandaj rekomandimi ynë është: Kujdesuni më shumë për zorrët tuaja!
Përshtati në Shqip: Marsida Bregasi
