Nëse dyshoni për një atak në zemër, çdo sekondë ka rëndësi! Nëse e dini se si funksionon ndihma e parë për një atak në zemër, mund të shpëtoni jetë. Këtu do të zbuloni se cilat simptoma tregojnë një atak në zemër dhe do të merrni një përmbledhje të masave më të rëndësishme të menjëhershme për ndihmësit e parë. Do të mësoni gjithashtu se çfarë të bëni nëse ndodh një arrest kardiak.
Çfarë është ataku në zemër?
Atak në zemër është një sëmundje kërcënuese për jetën dhe është një nga shkaqet më të zakonshme të vdekjeve. Kjo rezulton në mbylljen e papritur të një ose më shumë arterieve koronare nga një mpiksje gjaku (tromb). Pjesët e muskujve të zemrës nuk furnizohen më në mënyrë adekuate me gjak dhe oksigjen.
Cilat janë shkaqet e një ataku në zemër?
Një nga shkaqet më të zakonshme të një ataku kardiak është sëmundja e arterieve koronare (CHD), një formë e kalcifikimit vaskular. Depozitat e gëlqeres dhe yndyrës formohen në arteriet koronare, duke bërë që enët të ngushtohen gradualisht. Sëmundja zhvillohet gradualisht dhe mund të kalojë pa u vënë re për shumë vite apo edhe dekada. Një mënyrë jetese e pashëndetshme është një nga shkaqet kryesore të sëmundjeve koronare të zemrës dhe për rrjedhojë edhe të një ataku kardiak. Faktorët më të mëdhenj të rrezikut janë:
- Cigarja
- Mbipeshë
- Mungesa e ushtrimeve
- Presionin e lartë të gjakut
- Stresi
- Çrregullimi i metabolizmit të lipideve
Nëpërmjet një diete të shëndetshme, ushtrimeve të rregullta dhe menaxhimit të mirë të stresit, të gjithë mund të minimizojnë rrezikun e tyre personal për një atak në zemër.
Sa i rrezikshëm është ataku në zemër?
Kur bëhet fjalë për një atak në zemër, çdo minutë ka rëndësi. Është e rëndësishme të hiqni shpejt mpiksjen e gjakut që bllokon arterien koronare në mënyrë që të rikthehet qarkullimi i gjakut në arterien koronare. Përndryshe, pjesë të muskulit të zemrës mund të vdesin dhe fuqia pompuese e zemrës mund të dëmtohet përgjithmonë. Një atak në zemër mund të çojë gjithashtu në ritme të parregullta të zemrës. Nëse këto nuk trajtohen, mund të jenë edhe fatale. Sa më shpejt të zbulohet dhe trajtohet një atak në zemër, aq më shumë ka të ngjarë që të mos ndodhin pasoja serioze. Prandaj, një pacient me atak në zemër duhet të dërgohet në një spital me një laborator kardiak ose në një të ashtuquajtur CPU ( Chest Pain Unit“, “Njësia e dhimbjes së gjoksit”) sa më shpejt të jetë e mundur.
Si e dalloni një atak në zemër?
Një atak në zemër mund të kalojë pa u vënë re nga personi i prekur nëse arteria koronare e prekur nga bllokimi është shumë e vogël. Nëse anija e prekur është shumë e madhe ose nëse një atak në zemër ndodh në mënyrë të përsëriturmund të çojë gjithashtu në ndalimin e menjëhershëm të zemrës. Shenjat e para dhe simptomat tipike të një sulmi në zemër përfshijnë:
- Dhimbje të vazhdueshme (më shumë se pesë minuta) në gjoks pas kockës së gjoksit
- Presion i fortë ose një ndjenjë shtrëngimi në gjoks. Një ndjenjë sikur një elefant të ishte ulur në gjoks.
- Djegie e rëndë në gjoks.
- Dhimbje të forta prapa kockës së gjoksit, që zakonisht rrezatohet në krahë, në shpatulla, qafës, fytit, nofullës, barkut të sipërm ose shpinës.
- Një ndjenjë frike që mund të çojë në frikën e vdekjes me djersitje.
- Lëkura të zbehtë, gulçim, nauze, të vjella, dobësi, dhimbje në pjesën e sipërme të barkut etj.
Sulmi në zemër: Gratë shpesh kanë simptoma të tjera!
Sulmi në zemër konsiderohet një sëmundje tipike e meshkujve. Kjo ndodh edhe sepse gratë shpesh shfaqin simptoma të tjera ose më saktë jo specifike dhe për këtë arsye nuk i marrin ato seriozisht si simptoma të atakut në zemër dhe madje mjekët ndonjëherë e njohin rrezikun shumë vonë. Për shembull, disa nga simptomat jo specifike fillimisht shihen si sëmundje gastrointestinale. Dhimbja shumë e rëndë e gjoksit, tipike e një sulmi në zemër, ndonjëherë është dukshëm më pak e rëndë tek gratë dhe jo gjithmonë rrezatohet në pjesë të tjera të trupit.
Simptomat që gratë mund të shfaqin pas një sulmi në zemër përfshijnë:
- Shtrëngim në gjoks
- Gulçim ose vështirësi në frymëmarrje
- Lodhje e pashpjegueshme
- Dhimbje shpine
- Djersitje
- Nauze ose të vjella
- Dhimbje në pjesën e sipërme të barkut
- depresionet
Edhe pse simptomat e sulmit në zemër mund të jenë të ndryshme tek burrat dhe gratë, trajtimi është i njëjtë për të gjitha gjinitë. Pas një sulmi në zemër, ena zakonisht hapet përsëri duke përdorur një kateter kardiak dhe furnizohet me mbështetëse vaskulare (“stente”) që i mbajnë enët të hapura.
Si të jepni ndihmën e parë për një atak në zemër?
Nëse dikush ankohet për simptomat e sipërpërmendura dhe dyshohet për atak në zemër, duhet të veproni sa më shpejt që të jetë e mundur. Masat e mëposhtme të ndihmës së parë janë të rëndësishme nëse dyshohet për një atak në zemër:
- Në asnjë rrethanë mos prisni që simptomat tuaja të përmirësohen, por telefononi menjëherë shërbimet e urgjencës në 127. Edhe nëse nuk jeni të sigurt nëse është një atak në zemër! Tregoni emrin dhe adresën tuaj të saktë, përgjigjuni të gjitha pyetjeve të urgjencës sa më saktë që të jetë e mundur.
- Si ndihmës i parë, ruani qetësinë që të keni një efekt qetësues te personi i prekur. Vendosini në një posicjon komod, pjesa e sipërme e trupit duhet të jet pak më i ngritur.
- Hapni rrobat e ngushta për të lehtësuar frymëmarrjen.
- Në ambiente të mbyllura, hapni dritaret.
- Mos e lini vetëm personin e prekur pasi ekziston rreziku i arrestit kardiak.
Çfarë duhet të bëni nëse zemra ndalon së rrahuri?
Nëse ndodh personit i pushon zemra gjatë një ataku në zemër, zemra ndalon së rrahuri nga një moment në tjetrin. Më së shumti, mund të ndodhë dridhje ventrikulare, dhe zemra pastaj vetëm dridhet. Si pasojë e arrestit kardiak, qarkullimi i gjakut nuk qarkullon më. Brenda sekondave, personi i prekur humbet vetëdijen dhe mungesa e oksigjenit që rezulton dëmton organet – aq më tepër sa më gjatë zgjat arresti kardiak. Truri është veçanërisht i prekur.
Në rast të arrestit të mundshëm kardiak, ngjeshjet e kraharorit përdoren si ndihma e parë për të ringjallur. Ai synon të ruajë qarkullimin e gjakut në mënyrë që gjaku të transportohet në organe dhe mbi të gjitha në tru.
Kjo është mënyra më e mirë si të ndihmoni:
Kontrolloni nëse personi ka ndjenja. Flisni me të, tundni supet dhe kontrolloni nëse merr frymë. Për ta bërë këtë, mbajeni veshin mbi gojën e të prekurit dhe shikojani. Nëse nuk ndjeni ose shihni frymëmarrje normale dhe të rregullt, frymarrja është ndërprerë.
Në këtë rast, bëni një telefonatë urgjences (127) menjëherë!
Pastaj filloni menjëherë me ngjeshjet e gjoksit:
- Vendoseni personin e prekur në një sipërfaqe të fortë dhe gjunjëzohuni djathtas ose majtas afër tyre.
- Vendosini duart njëra mbi tjetrën, pëllëmbët poshtë, në mes të gjoksit të personit. Pozicioni i duhur është në nivelin e thithkave. Pjesa e sipërme e trupit duhet të lirohet nga rrobat nëse është e mundur.
- Shtypni shumë fort në gjoks me një shpejtësi prej 100 herë në minutë, mundësisht 5 cm thellë. Mbajini krahët të shtrirë për të kursyer forcën tuaj.
- Vazhdoni derisa shërbimet e urgjencës ta marrin përsipër personin. Nëse janë disa njerëz të pranishëm ata mund tju ndihmojnë, dhe të ndrroni radhën pas 3 minutash me njëri tjetrin. E rëndesishme ështe që nuk duhet të ketë pushime por të vazhdohet pa ndërprerje me masazhin e zemrës.
Përshtati nga Gjermanishtja në Shqip: Marsida Bregasi
Burimi: https://www.malteser.de/aware/hilfreich/erste-hilfe-bei-herzinfarkt-so-rettest-du-leben.html
