Pas përmbysjes së presidentit të Nigerit Mohamed Bazoum-i të mërkurën, gjenerali Omar Tchiani, komandanti i gardës presidenciale, u emërua në shumë raporte lokale si njeriu pas grushtit të shtetit.
Herët të mërkurën, anëtarët e një njësie speciale të udhëhequr nga Tchiani sulmuan Bazoum-in në pallatin presidencial, duke nxitur udhëheqësit rajonalë të organizojnë një mision të shpejtë ndërmjetësimi në përpjekje për të parandaluar një grusht shteti.
Disa orë më vonë, një grup ushtarësh u shfaqën në televizionin kombëtar të vendit të Afrikës Perëndimore duke pretenduar se kishin marrë presidencën.
“Forcat e mbrojtjes dhe të sigurisë … kanë vendosur t’i japin fund regjimit me të cilin jeni njohur,” tha koloneli-major Amadou Abdramane në një deklaratë të transmetuar në televizionin kombëtar, të rrethuar nga nëntë burra me uniformë, pjesë e një grupi që thërriste vetë Këshilli Popullor për Ruajtjen e Vendit.
Abdramane tha gjithashtu se të gjitha institucionet janë pezulluar, kufijtë tokësorë dhe ajrorë janë mbyllur dhe është në fuqi një shtetrrethimi.
Edhe pse Tchiani nuk u shfaq në TV, shumë e konsiderojnë atë një person jashtëzakonisht me ndikim në prapaskenat e ngjarjeve të zhvilluara të mërkurën.
Kush është Tchiani?
Dihet shumë pak për gjeneralin, i cili thuhet se quhet edhe Abdourahmane.
Sipas raporteve të agjencisë së lajmeve APA, Tchiani është nga rajoni Tillaberi në Nigerin perëndimor, zona kryesore e rekrutimit për ushtrinë.
Ai ka qenë kreu i gardës presidenciale që nga viti 2015 dhe ishte aleat i ngushtë i ish-presidentit Mahamadou Issoufou – politikani që do të udhëheqë vendin deri në vitin 2021.
Ironikisht, ai drejtoi njësinë që bllokoi një përpjekje për grusht shteti në vend në mars 2021, kur një njësi ushtarake u përpoq të pushtonte pallatin presidencial disa ditë përpara se Bazoum-i, i cili sapo ishte zgjedhur, të bënte betimin.
Zgjedhja e Bazoum-it shënoi transferimin e parë paqësor dhe demokratik të pushtetit në Niger që nga pavarësia nga Franca në 1960. Pas marrjes së detyrës, ai e mbajti gjeneralin si kreun e gardës presidenciale, një njësi speciale prej afro 2000 ushtarësh.
Motivimi i Tchiani-t, i cili udhëhoqi grushtin e shtetit, mbetet i paqartë, por kishte zëra se presidenti i rrëzuar donte ta largonte atë vetëm disa ditë më parë, tha për Al Jazeera-n Paul Melly, një ekspert i Nigerit në institutin strategjik Chatham House me qendër në Londër.
Kishte gjithashtu spekulime se mund të ishte për shkak të moshës së gjeneralit, i cili është 62 vjeç, ose se dyshohej se kishte pakënaqësi midis disa elementëve të ushtrisë, përfshirë gardën presidenciale.
Një arsye tjetër e mundshme, vuri në dukje Melly, është se Bazoum-i donte të “dalë si njeriu i tij” nga presidenca e Issoufou-t duke ndryshuar përbërjen e gardës presidenciale, duke përfshirë zëvendësimin e Tchiani-t.
Të mërkurën, pasi Bazoum-i u arrestua nga ushtarët e Tchiani-t, pati negociata mes tij dhe gjeneralit që përfunduan pa rezultat.
Sipas raporteve lokale, Tchiani mund të emërohej në krye të këshillit ushtarak kalimtar brenda disa orësh.
“Nuk mund ta pranojmë”
Ndërkohë, ndërsa lajmi për grushtin e shtetit u përhap të enjten në mëngjes, disa politikanë i bënë thirrje popullatës që të refuzojë një kontroll ushtarak.
“Kishte një tentativë për grusht shteti, por sigurisht që ne nuk mund ta pranojmë këtë,” tha ministri i Jashtëm Hassoumi Massoudou në një intervistë për rrjetin e lajmeve France 24.
“Ne po u bëjmë thirrje të gjithë patriotëve demokratë nigerianë të qëndrojnë si një dhe t’i thonë jo këtij veprimi fraksional që kërkon të na kthejë me dekada prapa dhe të bllokojë përparimin e vendit tonë,” tha ai. Ai gjithashtu bëri thirrje për lirimin pa kushte të presidentit dhe tha se bisedimet janë në vazhdim.
Një burim i afërt me presidentin, i cili foli në kushte anonimiteti sepse ai nuk ishte i autorizuar të diskutonte situatën, i tha agjencisë së lajmeve Associated Press se presidenti nuk ka dhënë dhe nuk do të japë dorëheqjen dhe është i sigurt në rezidencën e tij.
“Arritjet e fituara me vështirësi do të mbrohen. Të gjithë nigerianët që e duan demokracinë dhe lirinë do të kujdesen për këtë”, postoi Bazoum-i herët në mëngjes të enjten në platformën e mediave sociale X, e njohur më parë si Twitter.
Nuk është e qartë se sa mbështetje kanë puçistët midis forcave të tjera të sigurisë, por mbështetja për Bazoum-in midis popullatës dhe partive politike duket të jetë e fortë. Në një deklaratë të mërkurën, një grup grupesh politike nigeriane thanë se situata ishte “çmenduri vetëvrasëse dhe anti-republikane”.
“Vendi ynë, i përballur me pasigurinë, terrorizmin dhe sfidat e moszhvillimit, nuk mund të lejojë të shpërqendrohet”, thuhet në deklaratë.
